Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Amine Yavuz Dönmez
Danışman: Elif Ünver Korğalı
Özet:
Anne
sütü, bebeklerin her türlü besin içeriğini eksiksiz şekilde karşılayan en ideal
besindir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tüm bebeklerin ilk 6 ay sadece anne sütü
(SAS) ile beslenmesini, 6. aydan itibaren besin değeri yüksek ek gıdalara
başlanmasını ve anne sütü ile beslenmenin en az 2 yaşına kadar sürdürülmesini
önermektedir. Ancak tüm dünyada ilk 6 ayda SAS oranları istenen düzeyde
değildir. Başarılı emzirmenin ve özellikle ilk 6 ayda SAS ile beslenmenin
sağlanabilmesi için anneler kadar babaların da bu sürece dahil edilmesi
önemlidir. Bu çalışmadaki amacımız; term bebeği olan anne ve babaların doğum
sırasındaki anne sütü ile ilgili algısının ilk 6 aydaki SAS ile beslenme durumuyla
ilişkisini değerlendirmek ve ilk 6 ayda SAS durumu üzerine etkili faktörleri
incelemektir.
Araştırmaya 1 Temmuz- 30 Eylül 2018 tarihleri
arasında Cumhuriyet Üniversitesi ve Sivas Numune Hastanesi’nde doğan 330 tane term
bebek ve ebeveynleri dahil edilmiştir. Anne, baba, bebek ve doğum bilgileri
bebeğin doğduğu dönemde anne ve bebeğin hastanede kaldıkları zamanda
toplanmıştır. Anne ve babalarla yüz yüze görüşülerek beşli likert tipi ölçek
olan ‘Erişkinlerin Anne Sütü ile İlgili Algı Ölçeği' doldurulmuştur. Çalışmaya
dahil edilen bebeklerin beslenme durumlarının değerlendirilmesi için, bebekler
2, 4 ve 6 aylık olduklarında aileler telefonla aranarak bilgiler toplanmıştır. İkinci,
4. ve 6. ayda sırasıyla 304, 297 ve 292 aileye ulaşılarak çalışma
tamamlanmıştır.
Bebeklerini
SAS ile besleme oranları ilk 2 ayda %85,5 iken, 4. ayda %68’e ve 6. ayda %50’e
gerilemiştir. Annelerin ‘Erişkinlerin Anne Sütü ile İlgili Algı Ölçeği’ nden
aldıkları toplam puan ortalaması 133,97±10,01; babaların ise 123,91±13,41’dir
ve annelerin ölçek puanı babalardan anlamlı düzeyde yüksektir (p<0,05). Son doğumunu sezaryen ile gerçekleştiren annelerin ölçek
puanı normal doğum yapan annelerden anlamlı olarak düşüktür saptanmıştır (ölçek puanları sırasıyla 131,71±12,11 ve
134,94±8,80, p<0,05). Emzirme eğitimi alan annelerin ölçek puanı, eğitim
almayan annelerden anlamlı olarak yüksek saptanmıştır (ölçek puanları sırasıyla
135,19±8,55 ve 130,91±12,25, p<0,05). Doğumu takiben 2.- 4. ve
6. ayda SAS ile beslenen ve beslenmeyen bebeklerin anne ve babaları arasında
anne sütü algı düzeyi bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir fark
bulunmamıştır (p>0,05)
Anne
ile ilgili yaş, eğitim durumu, çalışma
durumu, başka çocuğa sahip olup olmaması, emzirme deneyimi, emzirme eğitimi ve
emzirme konusunda destek alma durumu ile bebeklerin 2., 4. ve 6. aydaki SAS ile
beslenme durumu arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p>0,05).
Çalışmamızda
annenin önceki çocuğunu emzirme süresinin son bebeğine SAS verme ile anlamlı
ilişkisi olduğu saptanmıştır (p<0,05). Önceki bebeğini ≥6 ay
emziren annelerin, daha kısa emzirenlere kıyasla son çocuklarını SAS ile
beslenme olasılığının 2. ayda 3,9 kat, 4. ayda 4,7 kat ve 6.ayda 4,5 kat daha
yüksek olduğu bulunmuştur. Son çocuğunu doğumdan sonra ilk 1
saat içinde emziren annelerin SAS verme oranları daha geç emziren annelere göre
yüksektir ancak bu yükseklik sadece 2.ayda istatistiksel olarak anlamlı
bulunmuştur.
Bebeklerde
emzik/biberon kullanımı da ilk 6 aydaki SAS ile ilişkili bulunmuştur (p<0,05).
Çalışmamızda emzik/biberon kullanmayan bebeklerin kullanan bebeklere kıyasla
2., 4. ve 6.ayda SAS ile beslenme olasılığının sırasıyla 12,2, 5,8 ve 4,1 kat
daha yüksek olduğu gözlenmiştir.
Sonuç
olarak; bebeklerin ilk 6 ay SAS ile beslenme oranlarının artırılması için
gebelik öncesinde başlayan anne sütü ve emzirme eğitimlerinin gebelik boyunca
ve özellikle doğum sonrası dönemde de devam ettirilmesi ve emzirme destek
programlarının uygulanması gerekmektedir. Anne sütü ve emzirme konusunda
annelerle beraber babalar ve tüm toplum bireylerinin duyarlılığının artırılması
sağlanmalıdır.
Anahtar kelimeler: Sadece
anne sütü, anne ve baba, anne sütü ile ilgili algı düzeyi