Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Maden Mühendisliği, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2003
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AHMET AYBORAN
Danışman: Salih Yüksek
Özet:
Bu çalışmada, Türkiye kömür ithalatının ileri yıllardaki
durumu belirlenmiştir. Bu amaçla, Türkiye’nin kömür istatistikleri, dünyadaki
yeri ve ithalat nedenleri derlenerek incelenmiş, Türkiye’de farklı modellerle
hesaplanan kömür talep tahminlerinin incelenmeleri yapılmış ve yeni yöntemler
modellenerek tahmin projeksiyonları oluşturulmuştur.
Dünya
görünür kömür rezervi 509 milyar tonu taşkömürü olmak kaydıyla 984 milyar
tondur. Fosil yakıtlar içinde kömür rezervleri %77 pay aldığı görülmektedir.
Türkiye’nin kömür rezervi, dünya rezervi içinde %1 pay alırken, kömür
üretimimiz %0.8, tüketimimiz ise %0.9 pay almaktadır. 2000 yılı itibariyle
ülkemizde mevcut 9.5 milyar ton kömür rezervinin 68 milyon ton civarında
üretimi gerçekleştirilirken, 78 milyon ton civarında ise tüketim
gerçekleştirilmiştir. Buna göre ülkemizdeki kömür üretimi, tüketimimizi
karşılayamamakta olduğundan ithalatla bu açık dengelenmektedir.
Ülkemizdeki
enerji planlama çalışmaları, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nca Maed talep
modeli kullanılarak yürütülmektedir. Maed talep modeline alternatif olarak yeni
yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemlerin hesaplanmasında geçmişteki kömür
tüketim, üretim ve ithalat verileri, nüfus değerleri ve bireysel talep
miktarları kullanılmıştır. Bu veriler bilgisayar ortamında Excel programında
şekillendirilerek ilk önce Extrapolasyon
yöntemi, ikinci olarak Polinom Denklem yöntemi, bunu Malthusian Nüfus Modeli-A
yöntemi ve Malthusian Nüfus Modeli-B yöntemleri takip etmiştir. Bu yöntemlere
göre Malthusian Nüfus Modeli-B yöntemi ile elde edilen sonuçlar, geçmişte gerçekleşen değerlere az hata ile
çok yakın çıkmıştır. Bu yöntem ile yapılan tahmin hesaplamalarında Türkiye’nin
2020 yılında kömür tüketimi 180, üretimi 150 ve ithalatı ise 27 milyon ton
olacağı beklenmektedir. Bu sonuçlar, Maed talep modeli ile elde edilen
sonuçların çok altında çıkmasına rağmen, geçmişte gerçekleşen değerlere göre
kıyaslandığında hata oranı çok az olduğu tespit edilmiştir. Geçmiş yıllarda
Maed model programı ile elde edilen talep tahminleri, gerçekleşmelerin üzerinde
olduğunu da belirtmek gerekir.
Ülkemizde
kömür başta olmak üzere değişik enerji kaynaklarına sahip olduğu halde
tükettiği enerjinin %60’nı ithalatla karşılamaktadır. Bu nedenle kömür
politikaları yeniden oluşturulmalı, üretim mümkün olduğu kadar öz kaynaklara
dayandırılmalıdır. Dolayısıyla temiz kömür üretim teknolojileri ile yakma
teknolojilerinin geliştirilmesi ve kullanımı için özen gösterilmelidir.
Yapılan
bu tahmin çalışmalarında Türkiye’deki kömür üretimimiz ileriki yıllarda da
tüketimimizi karşılayamayacağı ve ithalatın yine canlı kalacağı tahmin
edilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Rezerv, Tüketim, Üretim, İthalat,
Talep, Projeksiyon, Model, Maed, Kömür