Akademik Veri Yönetim Sistemi
Bağda E., Sönmez B. (Yürütücü), Candan O., Yılmaz H. E.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2016 - 2017
Deniz kaplumbağalarında cinsiyet ve cinsiyetin oranının bilinmesi onların yaşam öyküsü içinde popülasyon dinamiğinin belirlenmesi için gerekli bir parametredir. Deniz kaplumbağalarında genç ve yavru bireylerin cinsiyetlerini belirlemek güçtür. Bu nedenle araştırmacılar yavru populasyonlarında cinsiyet oranlarının ölçülmesi için farklı teknikler kullanmaktadırlar. Bu projede, cinsiyetleri önceden gonad histolojisi ile belirlenmiş yeşil deniz kaplumbağası (Chelonia mydas) yavrularında, klasik morfometri, geometrik morfometri ve moleküler analiz yöntemleri ile cinsiyetler arası farkın ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Hatay ili Samandağ kumsalı ve Adana il Yumurtalık kumsallarında, 2014, 2015 ve 2016 yılı üreme sezonlarında toplam 255 demorfe olmamış ölü yavru kaplumbağa toplanmış ve bunların 158 tanesinden gonad histolojisi sonucu cinsiyet tayini yapılabilmiştir. Cinsiyet tayini sonucu toplam 12 erkek ve 146 dişi birey tespit edilmiştir. Klasik morfometri çalışmasında, 12 erkek ve dişiler arasından rastgele seçilmiş 12 dişi yavrudan toplam 16 karakterin ölçümü ve bu karakterlerin birbirene oranı şeklinde 20 oransal ölçüm yapılmıştır. Bu şekilde toplam 36 karakter, çoklu varyans analizi (MANOVA), ayrımcı fonksiyon analizi (DFA) ve temel bileşenler analizi (PCA) ile analiz edilmiştir. Klasik morfometri analizi sonucunda cinsiyetler birbirlerinden ayrım göstermemiştir. Ancak kuyruk uzunlukları ve kuyruk uzunluklarının diğer ölçümü alınan karakterlere oranları, temel bileşenler analizinde (PCA) istatistiksel olarak anlamlı olmasada diğer karakterlere göre görsel olarak ayrılma göstermiştir. Geometrik morfometri analizi için, kumsallardan şekilsel olarak bozulum göstermemiş ve yeni ölmüş yavruların 3 farklı vücut bölgesinden (karapas, plastron ve kuyruk) 23 cm uzaklıktan fotoğrafları çekilmiş ve 2 dişi yavrunun fotoğrafı çekilemediği için 10 erkek ve 10 dişi yavru geometrik morfometri için analiz edilmiştir. Her üç vücut bölgesinden toplam 60 landmark noktası (36 karapas, 17 plastron, 7 kuyruk) belirlenmiştir. Her üç vücut bölgesi çoklu varyans analizi (MANOVA), ayrımcı fonksiyon analizi (DFA) ve temel bileşenler analizi (PCA) ile analiz edilmiş ve cinsiyetler karapas, plastron ve kuyruk şekil farklılığı yönünden birbirlerinden ayrılma göstermemiştir. Ancak, kuyruk üzerinde ki landmarkların şekilsel farklılığı testinde, hem temel bileşenler analizi hem de ayrımcı fonksiyon analizi daha yüksek oranda sınıflandırma göstermiştir.
V
Moleküler analiz çalışmasında, AFLP (Artırılmış Parça Uzunluk Polimorfizmi) tekniği ile cinsiyet belirteçleri tanımlanmaya çalışılmıştır. Toplamda 55 farklı oligonükleotid kombinasyonu, cinsiyet temelli havuz stratejisi kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bant profillerine bakıldığında; çalışma kapsamında kullanılan AFLP oligonükleotid kombinasyonlarının C. mydas örneklerinde cinsiyet ayrımının yapılması için kullanışlı olmadığı anlaşılmıştır. Ancak bu ve benzer çalışmaların sonuçları dikkate alındığında, C. mydas'a özgü AFLP cinsiyet belirteçlerinin tanımlanabilmesi veya durumunun tartışılabilmesi için daha fazla sayıda primer kombinasyonu kullanılmasını önermekteyiz. Ayrıca farklı populasyonlar arasındaki olası polimorfik AFLP belirteçlerinin belirlenmesinin, cinsiyetler arası farklılıkların test edilmesinde destek sağlayacağını düşünmekteyiz.