Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜBİTAK Projesi, 2022 - 2023
Obezite, genel olarak vücuda alınan
enerjinin, harcanan enerjiden fazla olması sonucu vücut yağ kitlesinin, yağsız
vücut kitlesine oranla artması ile açıklanan kronik bir hastalıktır (Sağlık
Bakanlığı, 2015). Sağlığı olumsuz
etkileyen kompleks ve multifaktöriyel bir hastalık olarak kabul edilen obezite,
günümüzde önlenebilir ölümlerin sigaradan sonra gelen ikinci en önemli
nedenidir. Obezite, başta tip 2 diyabet ve prediyabet olmak üzere birçok sağlık
sorununa neden olarak sağlık harcamalarını arttırmaktadır (Obezite Tanı ve
Tedavi Kılavuzu, 2018). Obezitenin oluşumunda enerji alımıyla harcanması
arasındaki dengesizlik, metabolizma ve genetik gibi biyolojik, beslenme ile
fiziksel aktive gibi davranışsal ve çevresel faktörler olmak üzere pek çok faktör
etkilidir. Çevresel değişim obezitenin endemik olmasında birincil faktör olup
obezojenik çevre bir fenomen olmuştur (Karaçil ve Şanlıer, 2014). Obez bireyler
normal ağırlıktaki bireylere göre sağlıklı yeme davranışları ve fiziksel
aktivite açısından obezite için risk faktörü oluşturacak ortamlara daha fazla
maruz kalmaktadır. Bu durum ise fiziksel çevrenin obeziteyi güçlendirdiği şeklinde
yorumlanabilir (Elinder ve Jansson, 2007). Eğitimin zorunlu hale
gelmesi ile okullar, çocukların ailelerinden bağımsız olarak yaşamlarının büyük
bir bölümünü geçirdikleri önemli yerlerdir. Çocukların eğitimden tam olarak
yararlanmaları için öncelikle sağlıklı olmaları gerekir (Öncel, Akcan ve
Meydanlıoğlu, 2016). Okul çağı olarak ta isimlendirilen 6-12 yaş aralığı, çocukların
biyopsikososyal yönden gelişim ve büyümelerinin hızlı olduğu, yaşam boyu
sürebilecek davranışların önemli ölçüde kazanarak, bilgi almaya ve alışkanlık
kazanmaya en elverişli oldukları dönem olarak belirtilmektedir (Bilici ve
Köksal, 2013). Bu araştırmanın amacı; bir ilçe merkezinde yaşayan ortaokul
öğrencilerinin obezojenik çevreleri ile sağlıklı yeme öz-yeterlilikleri
arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Bu araştırma, tanımlayıcı tiptedir. Araştırma,
Sivas iline bağlı Suşehri ilçesinde bulunan ortaokullarda yürütülecektir.
Suşehri’nde beş adet ortaokul bulunmaktadır. Araştırmanın evrenini, Eylül 2022 -
Ocak 2023 tarihleri arasında Suşehrinde bulunan ortaokullarda öğrenim gören
öğrenciler oluşturacaktır. Çalışmada örneklem seçimi yapılmayarak ve öğrencilerin
tamamına ulaşılması hedeflenmektedir. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi
Formu, Obezojenik Çevre Değerlendirme Formu ve Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme
Öz-yeterlilik Ölçeği kullanılarak toplanacaktır. Araştırmaya başlamadan önce Etik
Kurul Onayı vekurum izni alınacaktır. Öğrencilere araştırmanın konusu, önemi ve
amacı hakkında bilgi verilerek araştırmaya katılmayı kabul ettiklerine dair
izin alınarak ‘Kişisel Bilgi Formu, ‘Obezojenik Çevre Değerlendirme Formu’ ve ‘Çocuklar
İçin Sağlıklı Yeme Öz-yeterlilik Ölçeği’ yüz yüze uygulanacaktır. Veriler, SPSS
22.0 paket programı ile değerlendirilecektir. Veriler, Kolmogorov-Smirnov testi
kullanılarak normal dağılım açısından incelenecektir. Normallik dağılım
göstermeyen verilerin analizinde, tanımlayıcı istatistiksel analizlerin
(Ortalama, Standart Sapma, Medyan, Frekans, Oran, Minimum, Maksimum) yanısıra
iki grup karşılaştırmalarında Mann Whitney U test; üç ve üzeri grupların
karşılaştırmalarında ise Kruskal Wallis test ve farklılığa neden çıkan grubun
tespitinde Tamhane’s T2 test kullanılacaktır. Normal dağılım göstermeyen
parametreler arası ilişkilerin değerlendirilmesinde Spearman’s Korelasyon
Analizi kullanılacaktır. Sonuçlar %95 güven aralığında, anlamlılık p<0.05
düzeyinde çift yönlü olarak değerlendirilecektir. Elde edilen verilerle, konuya
ilişkin literatüre katkı sağlanacağı, çocukların obezojenik çevrelerinin ve
sağlıklı yeme öz-yeterliliklerinin belirleneceği ve farkındalıklarının
gelişeceği düşünülmektedir.