Erol U. (Yürütücü), Kalın R., Altay K., Urhan O. F., Şahin Ö. F.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2023 - 2025
Dünyadaki en önemli
vektörlerden olan keneler konaklara bakteriyel, paraziter ve viral çok sayıda
patojeni nakletmektedir. Dünyada son yıllarda çevresel ve iklimsel
değişiklikler nedeniyle kene kaynaklı patojenlerin önemi gün geçtikçe
artmaktadır. Rickettsia soyundaki mikroorganizmalar, bilinen en eski kene
kaynaklı patojenler olup bu soydaki türler konaklarda ciddi klinik
semptomlara neden olabilmektedir. Türkiye iklim ve coğrafi özellikleri ile
kene ve kene kaynaklı patojenlerin varlığı için uygun ortama sahiptir.
Bununla birlikte Türkiye’de konaklarda Rickettsia soyundaki patojenlerin
yaygınlığı, dağılımı ve patojenlerin genetik çeşitliliği hakkındaki bilgiler
oldukça sınırlıdır. Bu konuda yapılan çalışmaların sınırlı bir alandan (bir
il veya ilçe) elde edilen örneklerden oluştuğu görülmektedir. Bu nedenle
Türkiye’de hala varlığı bildirilmeyen riketsiyal patojenlerin olduğu
düşünülmektedir. Bu çalışmada sığır, koyun
ve keçilerden toplanacak kan ve kene örneklerinde Rickettsia soyundaki
patojenler moleküler yöntemlerle araştırılması amaçlanmaktadır. Bu amaçla;
Sivas, Tokat, Giresun ve Samsun illerinden toplam 800 hayvandan (300 sığır,
300 koyun, 200 keçi) EDTA’lı kan örnekleri alınacak ve hayvanlar üzerindeki
keneler toplanacaktır. Bu örneklerden
total DNA ekstraksiyonu yapılacak, DNA örneklerinde Rickettsia türlerinin
varlığı ve yaygınlığı ompA, ompB ve gltA gen spesifik polimeraz zincir reaksiyonu
(PCR) ve DNA dizi analizleri ile belirlenecektir. Pozitif örneklerin aynı gen
bölgelerinin dizi analizleri yapılacak ve filogenetik pozisyonları ortaya
konulacaktır. Bölgede Rickettsial enfeksiyonların etiyolojisi (varlığı henüz
bildirilmemiş muhtemel tür ya da suşlarla birlikte) açıklığa kavuşturulacağı
gibi çalışma materyalinin temin edileceği illerin farklı coğrafi ve iklimsel
özellikleri temelinde, patojenlerin; karasal ve sahil bölgelerinde dağılımına
ilişkin farklılıklar da değerlendirilecektir. Proje sonucunda keneler
ile sığır, koyun ve keçilerde sirküle olan Rickettsia soyundaki patojenlerin
yaygınlıkları ve dağılımları belirlenerek patojenlerin farklı gen bölgeleri
temelinde filogenetik pozisyonunun ortaya konulması, tür/suş/genotiplerinin belirlenmesi
ve kullanılacak metotların yüksek özgüllük ve duyarlılığı ile elde edilecek
sonuçların bilimsel literatüre katkısı sunulan projenin özgün değeri yüksek
hususlarıdır. Ayrıca proje sonuçları Rickettsia soyundaki patojenlerin global
epidemiyolojisine katkı sağlayacağı gibi bu soydaki patojenlerin konu
edileceği sonraki çalışmalara da öncülük edecektir. |