Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yüksek S., Şenol A. (Yürütücü), Demirci A., Ertaş H. A.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2011 - 2014
Beton
kompozit bir malzemedir ve betonun performansı ağırlıklı olarak iki ana
bileşkesi olan çimento ve agreganın özelliklerine bağlıdır. Beton agregası
olarak kırmataş ve dere çakılı kullanılmaktadır. Kırma taş özellikle yüksek
kalitede beton üretiminde tercih edilmektedir. Beton hacminin % 75’ini agrega
bileşeni meydana getirdiği için agrega seçiminde
titizlilik göstermesi gerekmektedir. Kırmataş agregasının fiziksel ve mekanik
özellikleri kırma anında zarar görebilir. Yüzeyde kırmadan kaynaklanan mikro
çatlaklar oluşabilir, ayrıca çok keskin kenarlar oluşabilmektedir. Bu
olumsuzluklar, kırmataş agregasının beton içinde birbirine değme alanlarını
azaltabilir. Beton bileşeninin büyük kısmı agrega olduğu için beton içerisinde
agrega bağlayıcısız olarak dahi gelen yükleri bir miktar karşılayacak güçte
olmalıdır, bu yük ise agregaların değme alanları ile taşınacaktır. Keskin
kenarların birbiri ile temasında alan daralmasının yaşanması ve kenar
kısımlarda mikro çatlaklardan dolayı zayıf yüzey oluşumu, küçük kesite
istinaden tane uçlarında gerilim artışı nedeniyle taşımayı olumsuz yönde
etkileyecektir. Değme alanlarının optimum düzeyde büyütülmesi ile beton
mukavemetinin artacağı düşünülmektedir. Kırmataş agregadaki keskin yüzeylerin
birbirine değmesindeki alan daralmasını yok etmek için bu yüzeylerin keskinliği
azaltılıp yuvarlatılabilir. Bu amaçla imal edilen makinede, Sivas bölgesindeki
bazalt kırmataş ocaklarından getirilen agrega, yuvarlaklaştırma işlemine tabi
tutulmuştur. Yuvarlaklaştırma işlemi, imal edilen makinede, agreganın dönen
tanbur içerisinde hem birbirine sürtünmeleri hemde tanbur içerisinde yüzeye
çarpmalar şeklinde yapılmıştır. Bu yöntemle agrega dolu makina 500, 750, 1000,
1500 çevrimlere tabii tutulmuştur. Her çevrimde makineden çıkartılan agregalar
üzerindeki ince malzemenin tutunumları kompresör ile uzaklaştırılarak standart
küp kalıplı beton üretimi gerçekleştirilmiştir. Üretilen betonlar çeşitli
kürlere maruz bırakılarak kür sonunda beton dayanım testine tabii tutulmuştur.
Deney sonuçları göstermiştirki, yuvarlaklaştırma işlemleri sonucunda betonun
mukavemetinde bir iyileşme sağlanmakta, pik değere ulaştıktan sonra tersine
dönmektedir. Yapılan karşılaştırmalar sonucunda kırmataş agregasının değme alanlarının
(keskin yüzeylerinin) büyütülmesi (yuvarlatılması) ve kırma anında agrega
yüzeyinde mikro çatlakların sebep olabileceği zayıf yüzeylerin yok edilmesi ile
beton mukavemet değerlerinin artırıldığını kanıtlamıştır.