ALEVİLERİN TÜRKİYE’DE DİNİ HAYATLARIYLA İLGİLİ BAZI PROBLEMLERİ

II. ULUSLARARASI ÖNCÜ ÖĞRETMENLER ZİRVESİ Kültürlerarası Eğitim ve Eğitimde Çokkültürlülük Deneyimleri, Berovo, Makedonya, 15 - 17 Temmuz 2016, cilt.2, ss.47-78

Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
Cilt numarası: 2
Basıldığı Şehir: Berovo
Basıldığı Ülke: Makedonya
Sayfa Sayıları: ss.47-78
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Adresli: Evet

Alevilerin şu talepleri ilmi toplantılarda, çalıştaylarda veya başka ortamlarda çeşitli vesilelerle dile getirilmektedir: Zorunlu Din Dersleri kaldırılmalıdır. Alevi köylerine cami yaptırma politikalarından vazgeçilmelidir. Cem evlerine "ibadet yeri" statüsü verilmelidir. Nüfus cüzdanlarındaki din hanesi çıkartılmalıdır. Ders kitapları, sözlükler, ansiklopediler ve Milli Eğitim Bakanlığınca önerilen yardımcı kitaplardaki, Aleviliği aşağılayan tanımlamalar düzeltilmelidir. Aleviliğe tanım getirme çabasından vazgeçilmelidir. Aleviliği; tarihi, sosyal, siyasi ve kültürel yönlerine göre tanımları iki kategoride değerlendirmek mümkündür: İlki, Alevilik konusunda uzman olan akademisyenlerin tanımları ve diğeri Alevi yazarların tanımları. Aleviliğin İslam içerisinde bir mezhep, bir tarikat, kültürel anlayış, çok tanrılı bazı dinlerin devamı, dinlerin bir karışımı, müstakil bir din veya siyasi bir mezhep olarak ifade edildiği anlaşılmaktadır. Bu tanımlardan herhangi biri Alevilerin genel düşüncesi değildir. Fakat tarihi gerçeklerle bağdaşmayan, Aleviliğin İslam dışı bir inanç olduğu veya herhangi bir sebeple benimsenmeyen Alevilik tanımları ihtiyatla birlikte hoş görüyle karşılanmalıdır. Alevilerin kendilerini tanımladıkları şekilde müstakil bir din, mezhep, inanç grubu, din dışı kültür vs. öylece kabul etmek gerektiğini ifade eden yaklaşımlar da vardır. Yine bazı yazarlara göre Aleviler üzerinde herkesin mutabık kalabileceği bir tanımdan öte, Alevilerin hak talepleri üzerinde durulmalıdır. Alevilik meselesine yaklaşımda ön yargı, negatif tutum veya Alevilik nefretinin varlığı çeşitli konularda karşılıklı önyargılar bulunmaktadır. Alevilerin içkiyi bir ibadet derecesinde mübah gördüklerine dair kanaatler bulunmaktadır. Bazı Alevilere göre, Kur’an Tanrı kelamıdır. Kur’an değişmeden; bazılarına göre ise Peygamber efendimize indirildiği günkü halinden noksan olarak günümüze gelmiştir. Bir önyargı konusu da Alevilerin ibadet anlayışı hakkındadır. Namaz konusunda aleviler çelişkili tutum sergilemişlerdir. Namaz ve diğer ibadetleri gereksiz gören Alevilerin yanında namaza devam eden Aleviler de bulunmaktadır. Bazı tarihi olaylarla da önyargı, taassup ve ötekileştirme adeta teşvik edilmektedir. Alevilerin bazıları, gerçek Müslümanların Aleviler olduğunu düşünmektedir. Çünkü iddialarına göre Sünniler zorla Müslüman oldukları için Hz. Muhammed ve Hz. Ali zamanındaki İslam’ı değil, ilk üç halife ve Emevilerin icat ettiği İslam’ı yaşamaktadır. Onlara göre, Sünniler gerici, yobaz, Muaviye ve Yezid yanlısıdır. Cem evi, Alevî inancının erkân yeridir. Alevîler asırlarca cem erkânlarını, köydeki herhangi bir evde yapmışlardır. 1970’li yıllardan itibaren ise şehirlerde Cem erkânlarını yaptıkları bu vakıf, dernek ve kültür evlerine cem evi demişlerdir. Bu anlamda Cem evi yeni çıkan bir yapıdır. Cem evleri konusuna genel bir yaklaşım şudur: bir Müslüman, Kur’an ve Sünnet’in tarif ettiği şeklin dışında ibadet şekli Kur’an ve Sünnet açısından sahih değildir. Fakat “ibadet” dedikleri ritüeller engellenemez, yasaklanamaz. Mesela Hıristiyanların kilisede Hz. İsa ve Hz. Meryem’e ulûhiyet atfederek yaptıkları ibadet İslam akidesi açısından sahih değildir. Fakat Müslüman devletler bu ibadeti hakları korumuştur. Benzer durum Aleviler için de geçerlidir. Sünniler ile Alevîler, Müslümanların tek mabedi olan camide namazlarını kılarlar. Semah ve zikir gibi faaliyetlerini (tekke, dergâh, cem evi gibi özel mekânlarda yaparlar. Çünkü bir dinin iki mabedi 48 olmaz. Bu sebeple Cem evi müstakil bir ibadethane sayılmaz. Bununla birlikte hukuki olarak Avrupa İnsan hakları Mahkemesi ve Yargıtay Dairelerinin bazılarının kararlarında Cem evinin bir ibadet merkezi olarak tanımlanması Türkiye’deki siyasi ve dini hayatı etkileyecek bir karardır. Alevî kanaat önderlerinin sıkça tekrarladığı Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kaldırılması ısrarı, Sünnilerin benimsediği bu kurumun Sünniler üzerindeki konumunu sorgulamak, Alevîlerin Sünnilere müdahale sorununa dönüşmektedir. Türkiye'de bir dönem din dersleri seçmeli ve ebeveynlerin tercihlerine bırakılmıştı. 1982 Anayasası'nın 24. maddesiyle, Devlet okullarında zorunlu hale gelen DKAB dersi birçok açıdan eleştiriye uğramıştır. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi Programı incelendiği zaman bazı çevrelerde iddia edildiği gibi, Hanefi merkezli hazırlanmadığı anlaşılacaktır. Dersin ismi, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi” şeklindedir. Program ve bu programa göre hazırlanmış olan ders kitapları incelendiği takdirde konuların hiçbir din ve felsefi görüş fark etmeksizin evrensel ahlak değerlerine vurgu yapıldığı, Konuların Kur’an merkezli işlendiği, eğitimin değil öğretimin esas alındığı fark edilecektir. Din öğretiminin sağlayacağı muhtemel kazanımlar şöyledir. Doğru bilgiye sahip olan fert, dini ve ahlaki sorularına cevap bulur. Birey inanma ve inandığını yaşama özgürlüğünü bilinçli kullanır. Hurafelerden uzak bir bakış açısı kazanır. Bilim, sanat, edebiyat gibi alanların güçlenmesine sebep olur. Peygamberler yaşam kalitesini artıran rehberlerdir. Alevilik ve Sünnilik yorumları tarafsız insanlardan öğrenen bireyler hoşgörü kazanır. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin iki farklı yönü vardır. Bu programda ilk olarak dinler, mezhepler ve inanç grupları hakkında tarafsız bilgiler veren, teorik uygulamayı amaçlayan derstir. İkincisi ise İslam dini ile ilgili bilgilerin öğretilmesini ve aktarmayı amaçlayan derstir. Bu anlayışta ders içerikleri ebeveynlerin istek ve rızalarına uygun olarak hazırlanabilir. Yani teknik din dersi. İlki zorunlu, ikincisi seçmeli düzenlenebilir. Seçmeli dersler listesine ihtiyaç ve talebe göre yeni dersler de eklenebilir. Çünkü ilkokul ve ortaokullarda, 30 Mart 2012 tarihinde kabul edilen 6287 sayılı Kanunla "Hz. Muhammed'in hayatı" ve "Kuran", sonra da, "Temel Dini Bilgiler, İslam 1-2" başlıklı, seçmeli dersler eklenmiştir. Bunlara Alevilik ve Bektaşilik konularını ihtiva eden dersler de ilave edilebilir. Alevilik tartışmalarını karmaşık hale getiren bir husus da Alevilik, Şiilik, Bektaşilik veya Kızılbaşlık kavramlarının birbirine karıştırılmasıdır. Bunların her birinin tanımı, mahiyeti ve alanı farklıdır. Genel veya yaklaşık bir ifadeyle Alevilik bir tarikat, Şiilik bir siyasi mezhep, Bektaşilik bir tarikat ve Kızılbaşlık siyasi bir duruştur. ABSTRACT The following demand

The following demands of the Alawites is mentioned on several occasions in scientific meetings, workshops or other media: "Compulsory Religious Education should be abolished. İt should be discouraged from policies on constructing the mosques in Alawites villages. İt should be given the status "place of worship" for Cem houses. it must be removed religion digit on identity cards. İt should be remedied identifying humiliated Alawites in the textbooks, dictionaries, encyclopaedias and helping books proposed by the Ministry of Education. İt should be abandoned the effort to bring description on Alawitesm. The Alawitesm definition; can be evaluated in two categories according to historical, social, political and cultural aspects: First, the definitions and descriptions of academics who specialize in Alawitesm and the other one, the Alevi writer's definations. It is understood that Alawitesm was expressed as a sect in Islam, a sect, cultural understanding, the continuation of some more polytheistic religions, a mixture of religions, an independent religion and a political sect. Anyone of these definitions are not generally thought of Alawites. But, that is incompatible with the historical facts, 49 that Alawitesm is a non-Muslim faith or unpopular Alawitesm definitions with any reason must be met together with caution and tolerance. There are also some approaches stating that just need to accept Alawites as they describe themselves as a separate religion, faith groups, non-religious culture, etc. However, according to some authors, it should be focused on the claims of right of Alawites rather than a defination can everyone agreed on. It is exist the bias in the approach to the Alawitesm issue, negative attitude or Alawitesm hate and mutual prejudices on various issues. There are some convictions that they saw the drink permissible at the extent of worship. According to some Alawites, The Holy Quran is the word of God. Quran, without unchanging; but according to some of them have arrived today as missing from the state that was revealed to the Prophet. A prejudice is about the understanding of the Alawites worship. Alawites have exhibited conflicting attitudes about Prayer. Besides the Alawites accept the prayer and the other worships unnecessary, there are Alawites who continue to the prayer as well. With some historical event prejudices, bigotry and alienation is almost encouraged. Some Alawites consider that the true Muslims are Alawites. According to their claims because of the sunnis become Muslim by force they don't live İslam as in the time of Prophet and Ali but they follow İslam which was invented by the first three caliphs and Umayyads. According to them, the Sunnis are reactionary, bigoted, and pro-Muawiyah and Yazid. Cem houses are the estate location of the Alawit faith. They have made cem notables for centuries at any home in the village. Since the 1970s, these foundations, society and culture houses in which they made Cem notables in the cities were called by them as Cem house. In this sense, Cem house is a structure emerging. The general approach to Cem houses is like the following: Qur'an and Sunnah described the outside shape of worship so the other form of the worship is not authentic form in terms of the Qur'an and Sunnah . But "worship" rituals which they said also can not be prevented, not banned. For example, the worship which Christians did in the church attributing divinity to Jesus Christ and Mary is not authentic in terms of Muslim creed. But Muslim states have maintained this worship. The same is true for Alevis. Sunnis and Alawites, they both were praying in the mosque, which is one of the Muslim shrines. They can do their activities such as whirling dervish and dhikr in private spaces like (lodge, convent, Cem houses). Because it not possible to be two religious shrines for one religion. Therefore Cem house is not considered a detached place of worship. However, legally the definition of Cem houses as a center of worship in some of the decisions of the European Court of Human Rights and the Supreme Court Apartment is a decision that will affect the political and religious life in Turkey. The insistence of the abolition of the Religious Affairs Directorate which often repeated by the conviction leaders of Alawites and the questioning the position of this institution adopted by Sunnis on them are turning to the problem of intervention to Sunnis. The religious courses were optional at a time in Turkey and was left to the preference of parents. The religious education course which became mandatory in state schools by the article 24th of the 1982 Constitution, has undergone criticism from many view points. When the program of Religious Culture and Morality course studied, it would be understood that the preparation of program was not based on Hanafit doctirin as claimed in some circles. The name of the course, is "Religion culture and Ethics knowledge " shape. When the program and the textbooks prepared according to this program examined, it will be realized that the subjects were prepared without considering any religious or philosophical opinion on the contrary was emphasized on universal moral values, and that the subjects were studied in accordance with Quran, and it will be realized the training was considered not education. The possible benefits provided by the religious education are as follows: The individuals who have the correct knowledge, find answers to their religious and moral questions. It uses the freedom to believe and live that believes consciously. He wins a view of point far from superstitions. It causes the strengthening of the fields as science, art and literature. Prophets are the guidelines 50 improve the quality of life. Individuals who learn reviews of the Alawite and Sunnit from unbiased people earns tolerance. Religious culture and Ethics courses are two different aspects of. In this program the course provides impartial information about religions, denominations, faith groups and aims to theoretical applications. The second, the course aims at transferring and teaching information about Islam. In this understanding, the course contents can be prepared in accordance with the wishes and consent of parents. That is technically religion course. The first is mandatory, the second can be arranged as choice. The list of elective courses can be added the new courses according to the needs and demands. Because at the primary and secondary schools, the elective courses have been added with the title "The Prophet Muhammed's life" and "Quran", then "Basic Religious Studies, Islamic 1-2" by Law adopted No. 6287 in the 30 March 2012. The courses containing Alawites and Baktashi topics may be added to these. An issue complicates the discussions of Alevism, too, is to be confused the concept of Shi'ism, Baktashism or Kızılbashlık to each other. The definition for each of them, its nature and area are different. With a general or about words Alevism is a sect, Shi'ism is a political sect and Bektashism is a sect and Kızılbaşlık is a political stance.