Memleketimizin güzide şehirlerinden biri olan Tokat,  geçmişten günümüze Türk kültürüne ve bilimine hizmet etmiş olan birçok önemli şahsiyet yetişmiştir. Bu isimlerden biri Ömer Feyzi Tokadî’dir (1801-1849).

Tam adı, Seyyid Ömer Feyzi b. Salih Tokadî olan bu şahsiyet 19. yüzyılda yaşamıştır. Yazmış olduğu bir mantık kitabı ile tanınmıştır. Söz konusu eserin adı “ed-Dürrü’n-Nâcî ala Metni İsagoci”dir. Bu kitap, adından da anlaşılacağı üzere “İsagoci” isimli eser üzerine Arapça olarak yazılmıştır. Bilindiği gibi İsagoci, Esîrüddin el-Ebherî’nin (ö. 1265) meşhur mantık kitabıdır. Tokâdî, İsagoci’yi açıklamak için kısaltılmış adıyla ‘Dürrü’n-Nâcî’ olarak bilinen  eserini telif etmiştir. İslam mantık geleneğinde mantık öğretimi denilince İsagoci ve onun üzerine yazılan şerhler ve haşiyeler gelir.  İşte, Ömer Feyzi Tokadî’nin söz konusu eseri de böyle bir özelliğe sahiptir. Bu kitap, Osmanlı dönemindeki mantık öğretiminde esas alınan önemli eserlerden biri olmuştur.

Tokadî’nin bu eseri o kadar başarılı kabul edilmiş olmalı ki birçok nüshası günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Tokadî’nin eserinin, tespit edebildiğimiz kadarıyla sadece yazmalar halinde 51 nüshası kütüphanelerimizde halen bulunmaktadır. Bunun yanında birçok matbu nüshası da yine kütüphanelerimizde mevcuttur. Bu nüshalar başta İstanbul ve Ankara olmak üzere Edirne’den Diyarbakır’a kadar geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Bu çalışmadaki amacımız, Tokat vilayetinin yetiştirmiş olduğu bir şahsiyet olarak Ömer Feyzi Tokadî ve onun söz konusu eserini bilim ve kültür dünyasına tanıtmaktır. 

Anahtar Kelimeler: Ömer Feyzi Tokadî, ed-Dürrü’n-Nâcî ala Metni İsagoci, Mantık, Ebherî, İsagoci.