64. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Sivas, Türkiye, 25 - 29 Mart 2011, ss.240
Tarihi
yapıların inşasında ana yapı malzemesi olarak blok taş veya kesme taş ve mermer
yaygın olarak kullanılmıştır. Tarihi eserdeki taşlar zamanla doğal ve yapay
faktörlerle bozulmakta, ayrışmakta hatta yok olmaktadır. Sosyo-kültürel ve
ekonomik değeri olan tarihi yapıların ayakta kalabilmesi için farklı disiplinlerdeki
araştırıcılar tarafından çok sayıda bilimsel ve mühendislik çalışmaları
yapılmaktadır. Bunlardan öncelikli ve önemli çalışmalar; taşların ayrışması,
bozuşması veya teşhisine yönelik araştırmalardır. Başarılı bir teşhisten sonra
onanın ve iyileştirmeye yönelik çalışmalar yürütülmektedir. Konuna altında olan
tarihi yapılardan yerinde araştırma yapmak ve numune alımı kısıtlı veya mümkün
olmadığı için tahribatsız ölçüm metotları kullanılmaktadır. Bu çalışmada 1217 yılında
Selçuklu hükümdarlarından l. İzzettin Keykavus tarafından yaptırılan dönemin
hastanesi olan Şifahiye medresesi duvarlarında kullanılan taşların fiziksel ve
elastik özelliklerindeki değişimler yerinde üç farklı tahribatsız metotla
ölçülmüştür. Ölçüm yapılan taş bloklar ayrı ayrı değerlendirilerek ayrışma
formu, tahribat/bozulma kategorileri oluşturulmuştur. Ölçülen mekanik
özelliklere göre interpolasyon teknikleriyle duvar cephelerinin sayısal iki bıyutlu
haritaları oluşturulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre her bir blok için yapılması
gereken çalışmalar ve koruma önlemleri önerilmiştir.
Block
stone or dimension stone and marble have been widely used as main building
materials in construction of monuments. Stones in monuments are weathered,
damaged and even disintegrated due to natural and artificial factors over time.
There is a large number of engineering and scientific studies by different
researchers on the heritages surviving of these assets. Prior and important
studies are diagnostic of stone weathering and damaging. Preservation and
repairing works are being carried out after successful diagnosis. Non-destructive
methods are carried out for stone damage diagnoses studies as sampling and
in-situ tests are strictly restricted. In this study, to determine the physical
and elastic properties of the dimension stones, three different non-destructive
methods have been applied on the walls of Şifahiye madrassa, which was built as
hospital in 1217 by khan 1. İzzettin Keykavus. Each stone block was evaluated
to develop weathering forms and damage categories. Spatial rock mechanical
variables were interpolated and digital two dimensional maps of wall façades
were prepared. Preventive measures are suggested in accordance with diagnostic
studies.