Alpagut-Dodurga Linyitleri Kaynak Kestirimi

Küçükkarasu O., Gül Y.

3. International Congress of Applied Sciences, Sivas, Türkiye, 28 - 30 Haziran 2019, ss.123-130

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Sivas
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.123-130
  • Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsanoğlunun hayatında kömürün önemli bir yeri vardır. Kömür, elektrik üretmede, demir-çelik ve çimento imalatında, endüstriyel proseslerde buhar üretmede ve evsel yakıt olarak ısınma amacıyla gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu ülkemizin artan enerji ihtiyacının karşılanması dışında, evsel yakıt olarak ısınma amaçlı ihtiyaçların karşılanması amacıyla da faaliyet göstermektedir. Bu sebeple TKİ Kurumu için mevcut sahalarının değerlendirilerek kalite açısından çeşitliliğinin tespiti önem arz eder hale gelmektedir. Ülkemizin linyit rezervlerinin yaklaşık %25’i (3,7 milyar ton) Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu’na aittir. Bu rezervlerin hemen hemen tamamı görünür rezerv kategorisine alınmıştır. Ancak bu rezervlerin değerlendirilmesi aşamasında büyük öneme sahip olan kalori, kül, nem içeriği gibi kalite değişkenlerinin linyit yataklarında nasıl dağılım gösterdiği ile alakalı pek çalışma yapılmamıştır. İşte bu noktada etkin bir üretim planlaması yapılabilmesi için linyit yataklarının nicelik ve nitelik özelliklerinin belirlenmesi ve bu hedef doğrultusunda madencilik faaliyetlerine yön verilmesi ancak planlı ve uluslararası standartlara uygun bir şekilde hazırlanan projelerle mümkün olacaktır.

Bu çalışmada, Çorum ili sınırları içerisinde yer alan Alpagut – Dodurga linyit sahalarının kaynak miktarının kestirimi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda sahada yapılmış olan sondajlardan, jeolojik harita ve raporlardan yararlanılarak veri tabanı oluşturulmuştur. Oluşturulan veri tabanının doğruluğu sınandıktan sonra alınan jeolojik kesitlerden jeolojik katı model elde edilmiştir. Daha sonra katı model bloklanarak her bir bloğa ait kalite öznitelik değerleri (kalori, kül, nem) jeoistatistiksel metotla kestirilmiştir. Kestirim yöntemi olarak Kriging metodu kullanılmıştır. Ayrıca kestirimin doğruluğunu sınamak için çapraz doğrulama yapılmıştır.

Çalışmanın sonucunda linyit damarları 3 boyutlu olarak modellenmiş ve kaynak miktarı yaklaşık 19,5 milyon m3 olarak hesaplanmıştır. Kestirilen bu kaynak miktarı söz konusu bölgeye ait olan 1955-1989 yılları arasında MTA tarafından yapılmış sondaj verilerine dayalıdır. Kaynak miktarının yeni yapılacak sondajlarla güncellenmesi hem doğruluğun sınanması açısından hem de rezervin geliştirilmesi açısından oldukça önemlidir.

Coal takes an important place in human life. Coal is used in many fields such as electricity generation, iron-steel and cement manufacturing, steam generation in industrial processes and heating as a domestic fuel. In addition to meeting the increasing energy needs of our country, the Turkish Coal Enterprises Establishment also carries out its operations in order to meet the heating needs as a domestic fuel. For this reason, it becomes important for the TCE Establishment to evaluate the existing fields and to determine the diversity in terms of quality. About 25% (3.7 billion tons) of our country's lignite reserves belong to the Turkish Coal Enterprises. Almost all of these reserves have been categorized as proved reserves. However, there has not been much research on how quality variables such as calorie, ash, moisture content, which are of great importance during the evaluation of these reserves, are distributed in lignite deposits. At this point, determination of the quantity and quality characteristics of the lignite deposits and direction of the mining activities in line with this objective in order to make an efficient production planning will only be possible with projects that are planned and prepared in accordance with international standards. 

The aim of this study was to estimate the amount of resources in Alpagut-Dodurga lignite fields located within the borders of Çorum province. For this purpose, a database was created by making use of drillings, geological maps, and reports. After testing the accuracy of the created database, a geological solid model was obtained from the geological sections. Then, the solid model was constructed and the quality feature values (calorie, ash, moisture) of each block were estimated by the geostatistical method. The kriging method was used as the estimation method. Furthermore, cross-validation was performed to test the accuracy of the estimation.


As a result of the study, lignite veins were modeled in three dimensions and the amount of resources was calculated to be 19.5 million m3. The estimated amount of resources is based on the drilling data that belong to the region in question obtained by MTA between 1955-1989. Updating the amount of resources with new drillings to be performed is very important both in terms of testing the accuracy and developing the reserve.