Akademik Veri Yönetim Sistemi
MTA Dergisi, cilt.162, sa.2, ss.55-74, 2020 (ESCI)
Karataş volkanitleri, Neo-Tetis Okyanusu’nun kapanması ile gelişen İzmir-Ankara-Erzincan Sütur
Zonu’nun kuzey ve güney sınırları boyunca iki ayrı kuşak halinde yüzlekler oluşturan Eosen yaşlı
volkanizmanın ürünleridir. Jeokimyasal verilere göre, bu volkanitler, genellikle alkalin karakterli
bazik-ortaç magma ürünleri olup bazaltik trakiandezit, trakiandezit ve trakitlerden oluşmaktadır.
Fraksiyonel kristallenme süreçleri ile kontrol edilen bu volkanizmada, bazaltik trakiandezitlerden
trakite doğru kabuksal kirlenme etkileri izlenmektedir. Örneklerin, Rb/Sr-Ba/Rb oran diyagramında
amfibol alanına yönelimleri, Zr/Ba oran değerlerinin (0,08-0,33) litosferik manto aralığındaki
dağılımları, Ba/Rb oranındaki artış, MgO, Ni ve Cr içeriklerindeki fakirleşmeler, bu volkanizmanın
astenosferik mantodan ziyade zenginleşmiş litosferik mantodan itibaren oluştuğunu işaret
etmektedir. Jeokimyasal veriler, zenginleşmenin önemli bir kısmının dalım ile ilişkili sıvılarla
ve az da olsa sedimanter malzeme katkısıyla geliştiğini göstermektedir. Bu durum, çarpışma
öncesi, olası N-OOSB veya OAB’den itibaren gelişen ve kıtasal kabuk içine yükselen eriyiklerin,
çarpışma sonrası açılmalı tektonizma ve/veya delaminasyon süreçleri ile yeniden aktif hale gelerek,
genellikle üst kıtasal kabuk içerisinde olası kısmi ergimelere neden olduğu ve Karataş volkanitlerini
oluşturduğu şeklinde açıklanabilmektedir.
Karataş volcanics, is the product of Eocene volcanics crop out in the form of two belts along
the northern and southern boundaries of the İzmir-Ankara-Erzincan Suture Zone. According to
geochemical data, these volcanics have alkaline basic-intermediate character and consist of basaltic
trachyandesite, trachyandesite and trachyte. This volcanic activity has been controlled by fractional
crystallization and crustal contamination from basaltic trachyandesite to trachyte. Orientation of the
samples towards amphibole area on the Rb/Sr - Ba/Rb ratio diagrams, dispersion of the Zr/Ba ratios
(0.08 - 0.33) in the lithospheric mantle range, increase in the Ba/Rb ratio, decreases in the MgO, Ni
and Cr contents point out that this volcanism originated from enriched lithospheric mantle rather
than asthenospheric mantle. Geochemical data show that this enriched lithospheric mantle material
is upper continental crustal material, main part of enrichment resulted by the subduction related
fluids and also the contribution of the sedimentary materials. This situation may be explained that;
the melts, derived from N-MORB or OIB bearing material ascended into the continental crust in a
pre-collisional period and were reactivated by extensional tectonic and/or delamination processes
during the post-collisional period, possibly caused the partial melting within the upper continental
crust and produced the Karataş volcanics.