Akademik Veri Yönetim Sistemi
ATAG28 Aktif Tektonik Araştırma Grubu Çalıştayı, Aydın, Türkiye, 5 - 07 Kasım 2025, ss.72-73, (Özet Bildiri)
İncirliova Segmenti'nin Holosen Etkinliğine Dair Paleosismolojik İlk Bulgular, Büyük
Menderes Grabeni, Türkiye
Büyük Menderes Grabeni (BMG), Batı Anadolu’nun genişlemeli tektonik rejimi altında gelişmiş başlıca
yapısal unsurlardan biridir. D-B ve KD-GB uzanımlı iki bölümden oluşan ve toplam 170 km uzunluğa sahip
olan BMG’nin genişliği 5 ile 15 km arasında değişir. Buharkent (Aydın) ile Ortaklar (Germencik, Aydın)
arasında D-B doğrultusunda uzanan ve toplam 110 km uzunluğa sahip olan BMG’nin kuzey kenarı,
doğudan batıya doğru sırasıyla Buharkent, Pamukören, Atça, Umurlu ve İncirliova segmentleri ile sınırlıdır.
Aydın’ın doğusu ile Ortaklar arasında, yaklaşık D-B doğrultusunda uzanan 32 km uzunluğundaki İncirliova
Segmenti, birbirine koşut ya da yarı koşut normal fay parçalarından oluşur. İncirliova Segmenti’nin en doğu
parçası, Aydın dolayında Pliyo-Kuvaterner yaşlı karasal kırıntılılarla Kuvaterner yaşlı alüvyon yelpazesi
çökelleri ve kolüvyonların sınırını oluşturur. İncirliova (Aydın) kuzeyinde ise bu parça, Paleozoyik veya
Prekambriyen yaşlı Menderes Masifi’ne ait metagranitlerle Pliyo-Kuvaterner yaşlı kırıntılı ve karbonatlı
kayaçları birbirinden ayırır. Segmentin, daha batı parçaları çoğunlukla Kuvaterner yaşlı alüvyon yelpazesi
ve yamaç molozları içerisinde izlenir. Aydın şehir merkezinin güneyinde, Ovaeymir Mezarlığı çevresinde,
Pliyo-Kuvaterner yaşlı karasal kırıntılı çökeller yaklaşık D-B doğrultulu bir horst yapısı oluşturarak havza
içerisinde belirgin hale gelmiştir.
Bu çalışmada, İncirliova Segmenti boyunca, İkizdere ve Ovaeymir dolaylarında hendek tabanlı
paleosismolojik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. 26 m uzunluğunda, 6 m genişliğinde ve ortalama 4 m
derinliğinde kazılan İkizdere Hendeği’nde 18 stratigrafik seviye tanımlanmıştır. Hendek mikrostratigrafisi
ve fay kollarının farklı stratigrafik seviyeler altında sonlanma ilişkileri gibi paleosismolojik ölçütler
değerlendirilerek beş deprem belirlenmiştir. İkizdere Hendeği’nde, Roma Dönemi’ne (MÖ 27 – MS 476)
ait olduğu değerlendirilen seramik parçaları içeren kanal çökellerinin birden fazla depremden etkilendiği
tespit edilmiştir. Bu veri, İncirliova Segmenti’nin son 2000 yıl içinde yüzey faylanmasına yol açan
depremler ürettiğine işaret etmektedir. Aydın ve çevresinde büyük hasara yol açan ve 3000 kişinin ölümüne
neden olan 22 Şubat 1653 depreminin, İncirliova Segmenti’nden kaynaklanmış olabileceği
değerlendirilmektedir. Aydın’ın güneyinde, Ovaeymir Mezarlığı yakınında kazılan Ovaeymir Hendeği, 21
m uzunluğa, 6 m genişliğe ve 3 m derinliğe sahiptir. Hendek alanının bulunduğu bölge yüzeyden tesviye
edildiğinden, Ovaeymir Hendeği yapısal bir hendek olarak değerlendirilmiştir. Hendekte gözlenen fayların
genç çökellerle ilişkisini belirlemek amacıyla, Ovaeymir Hendeği’nin yaklaşık 10 m doğusundaki mezarlık
yarması temizlenmiş ve önemli veriler elde edilmiştir. İkizdere Hendeği’nde belirlenen depremlerin
tarihlendirilmesi ve paleosismolojik yorumlara nicel bir çerçeve kazandırılması amacıyla radyokarbon (¹⁴C)
numuneleri derlenmiş ve analiz için Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’na (TÜBİTAK)
gönderilmiştir. Elde edilecek sonuçlar, İncirliova Segmenti’nin paleosismik geçmişinin daha iyi
anlaşılmasını sağlayacaktır.
İPreliminary Paleoseismological Evidence for Holocene Activity of the İncirliova Segment,
Büyük Menderes Graben, Türkiye
The Büyük Menderes Graben (BMG) is one of the major structural elements developed under the
extensional tectonic regime of western Anatolia. The BMG consists of two parts trending E-W and NESW,
with a total length of 170 km and a width ranging from 5 to 15 km. The northern boundary of the
BMG, extending NW–SE between Buharkent (Aydın) and Ortaklar (Germencik, Aydın) over a total length
of 110 km, is bounded from east to west by the Buharkent, Pamukören, Atça, Umurlu, and İncirliova
segments.
The İncirliova Segment, approximately 32 km long and trending NW-SE between eastern Aydın and
Ortaklar, consists of parallel or sub-parallel normal fault strands. Its easternmost part, near Aydın, marks
the boundary between Pliocene–Quaternary continental clastic deposits and Quaternary alluvial fan
deposits and colluvium. North of İncirliova (Aydın), this segment separates Paleozoic or Precambrian
Menderes Massif metagranites from Pliocene–Quaternary clastic and carbonate rocks. The western parts
of the segment are mostly observed within Quaternary alluvial fans and colluvial deposits. South of the
Aydın city center, near the Ovaeymir Cemetery, Pliocene–Quaternary continental clastic deposits form a
NW-SE trending horst structure, becoming prominent within the basin.
In this study, trench-based paleoseismological investigations were conducted along the İncirliova Segment,
focusing on the İkizdere and Ovaeymir areas. In the İkizdere Trench, which measures 26 m in length, 6 m
in width, and 4 m in average depth, 18 stratigraphic levels were identified. By evaluating
paleoseismological criteria, such as trench stratigraphy and the termination of fault strands at different
stratigraphic levels, five earthquake were recognized. In the İkizdere Trench, channel deposits containing
ceramic fragments, interpreted as belonging to the Roman Period (27 BC – 476 AD), were found to have
been affected by multiple earthquakes. These data indicate that the İncirliova Segment has produced
surface-faulting earthquakes over the last 2,000 years. It is also suggested that the 22 February 1653
earthquake, which caused extensive damage in Aydın and surrounding areas and resulted in approximately
3,000 deaths, may have originated from the İncirliova Segment. The Ovaeymir Trench, excavated near the
Ovaeymir Cemetery south of Aydın, measures 21 m in length, 6 m in width, and 3 m in depth. Since the
trench area had been leveled at the surface, it has been considered a structural trench. To determine the
relationship of the observed faults with young deposits, the cemetery scarp located approximately 10 m
east of the Ovaeymir Trench was cleaned, yielding significant data. To date the earthquakes identified in
the İkizdere Trench and to provide a quantitative framework for paleoseismological interpretations,
radiocarbon (¹⁴C) samples were collected and sent to Scientific and Technological Research Council of
Türkiye (TÜBİTAK) for analysis. The results are expected to shed light on the paleoseismic history of the
İncirliova Segment.