Memorat Kavramının Tanımlarındaki Belirsizlik ve Bir Tanım Denemesi


Hallaç A. T.

Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi , cilt.2, sa.2, ss.181-211, 2018 (Hakemli Dergi)

Özet

Halk edebiyatı n esir anlatı geleneği içerisinde uzun zamandır kabul görmüş olan mit, masal, efsane, halk hikayesi, fıkra türleri çeşitli inceleme metotlarıyla ele alınıp araştırmalar genişletilmeye devam etmiştir. Sık sık ele alınan bu türlerin yanına, “memorat” adında yeni bir tür eklenmiş olması hiç şüphe yok ki kısa zamanda büyük görüş ayrılıklarının ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Makalemizin merkezini teşkil eden ve “memorat” adı verilen anlatılar, 1934 senesinde terminolojiye dahil olmasıyla birlikte Avrupa’da, 1970’lerden itibaren ise Amerika halkbilim çalışmalarında birtakım sorunlara sebep olmuştur. Von Sydow tarafından ortaya atılan ve beraberinde temel tanımlara sahip olan “memorat” ve “fabulat” kavramı, yalnızca ne olduğu ile alakalı değil, ne olmadığı ile alakalı da ifadeler içerdiğinden dolayı uzun müddet boyunca bu iki kavram çeşitli şekillerde tanımlanmaya çalışılmıştır. Bu tanımlama ve kavramın sınırlarını çizme denemeleri kısmen kavramın bir zemine oturtulmasına fayda sağlamıştır, fakat kapsamlı bir mutabakatın kesinlikle ortaya çıkmadığını da belirtmek gerekir. Bunun sebebi ise bu iki kavramın farklı şekillerde algılanmasıdır. Gerek zaman gerekse coğrafi bakımdan senkronize gelişmeyen memorat araştırmaları ortak paydada buluşmak yerine tartışmalardan doğan ayrışmalara yol açmıştır. Bütün bu karışıklığa rağmen, kavramı yerine oturtmak için yeterli materyale sahibiz. Bu nedenle, modern dünyada hızla ortadan kaybolan halk inançlarını derlemek ve folklorik yöntemlerle analiz etmek için kapsamlı ve kullanışlı bir "memorat" tanımına ihtiyaç duymaktayız.