Bu çalışmada Esirüddin el-Ebherî’nin mantık, fizik ve metafizik olmak üzere üç bölümden oluşan Kitabu Beyâni’l-Esrâr isimli eserinin mantık bölümü incelenmiştir. Başlangıçta söz konusu eserin mantık bölümünün genel özellikleri, ana şeması, müellifin diğer kitaplarındaki mantık kısımlarıyla mukayesesi ve bu bölümün ana hatlarıyla içeriği konu edinilmiştir. Daha sonra bu bölümün Türkçeye çevrilmiş metnine yer verilmiştir. Eserin mantık kısmında kategoriler dışında klasik mantığın bütün başlıkları ele alınmıştır. Lafızların incelemesi, önermeler konusu ve kıyasların yapısı ağırlıklı olarak üzerinde durulan konulardır.

İncelenen eserin Türkiye kütüphanelerindeki bulunabilen tek yazma nüshasının Süleymaniye Kütüphanesi, Köprülü bölümü, 1618 numaradaki bileşik nüsha içinde (1-44) varaklar arasında kayıtlı olduğu ifade edilerek bunun nestalik hattıyla istinsah edilmiş olduğu her sayfasının yirmi üç (23) satırdan oluştuğu ifade edilmiştir. Beyanü’l-Esrâr’ın mantık, fizik ve metafizik olmak üzere üç bölümden meydana geldiği ve mantık bölümünün, kitapta (3-15) varaklar arasında yer aldığı ve toplam on iki (12) varak, yirmi üç  (23) sayfa olduğu zikredilmiştir.  Üç fen (mantık, fizik, metafizik) olarak düzenlendiği ifade edilen kitabın birinci fenninin mantık olduğu ve bir mukaddimeyle beş beyandan oluştuğu, mukaddimede mantığın mahiyeti, amacı ve konusu üzerinde durulduğu, daha sonra bire alt başlık olarak sırasıyla lafızların delaleti, önermeler, çelişki ve döndürme, kıyas ve burhan üzerinde durulduğu zikredilmektedir.

İncelenen metinde, klasik mantık kitaplarında takip edilen ve müellifin diğer kitaplarında sergilediği konu sıralamasında, küçük de olsa bir takım tertip farklılıklarının ve atlamaların bulunduğu, ayrıca, mesela maniatü’l-cem ve maniatü’l-hulu gibi bazı konuların örneklendirmelerinde kapalılıklar olduğu ifade edilerek bu durumun müellifin kendisinden kaynaklanmış olabileceği gibi eldeki nüshayı, kitabın asıl nüshasından istinsah eden müstensihten de kaynaklanmış olabileceğine dikkat çekilmiştir.

Makalede, Beyanü’l-Esrâr çeşitli açılardan müellifin diğer eserleriyle mukayese edilmiştir. Hacim olarak eserin Ebherî’nin diğer kitaplarına kıyasla orta büyüklükte bir yapıya sahip olduğu ifade edilmiştir. Plan olarak, mantık, fizik ve metafizik olmak üzere üç bölüme ayrılmış olan kitabın, bu biçimiyle Ebherî’nin İsagûci dışında kalan kitaplarıyla benzerlik arz ettiği dile getirilmiştir. Beyânü’l-Esrâr’ı müellifin diğer eserlerinden farklı kılan hususiyetinin, kitabı oluşturan ana başlıklar ve alt başlıkların isimlendirilmesinde ortaya çıktığına işaret edilerek eserde üslup olarak uzak göndermelere ve gereğinden fazla kısaltmalara oldukça sık başvurulduğu bu durumun müellifin diğer bazı eserlerinde de söz konusu olduğu ancak buna karşılık metinin oldukça açık ve eserin dilinin kendisinden önceki ve kendi dönemindeki mantık metinlerinin karakteristik özelliklerini taşıdığı ifade edilmiştir.

Çalışmada, Beyânü’l-Esrâr’ın, klasik İslam felsefesinin problemleri üzerine yazılmış bir eser olduğu vurgulanarak daha önce de belirtildiği gibi mantık, fizik ve metafizik olarak üç bölümden oluştuğu, müellifin, birinci bölümde inceleme konusu yaptığı mantık ilminin bütün konularını fazla ayrıntıya girmeden açık bir şekilde sınıflandırıp onları tanımlamış ve örneklendirmiş olduğu ve bu yapısıyla söz konusu metnin,  günümüzün bilim  terminolojisiyle bilimsel bir  inceleme (treatise) ya da ileri seviyedeki mantık araştırmacıları için özet bir çalışma olarak değerlendirilebileceği ifade edilmiştir. Makalede ayrıca eserin içeriği de detaylı olarak inceleme konusu yapılmış ve bunun sonunda da Beyânü’l-Esrâr’ın Türkçe çevirisine yer verilmiştir.