Sağlık Sistemlerinin Sınıflandırılmasına Yönelik Yaklaşım ve Yöntemler

Creative Commons License

Aydın J. C., Yaşar G.

SAĞLIK HİZMETLERİNDE KURAM VE UYGULAMA DERGİSİ, cilt.3, sa.1, ss.55-66, 2022 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Derleme
  • Cilt numarası: 3 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2022
  • Dergi Adı: SAĞLIK HİZMETLERİNDE KURAM VE UYGULAMA DERGİSİ
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Asos İndeks
  • Sayfa Sayıları: ss.55-66
  • Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bireyin ve toplumun sağlık ihtiyaçları, tarih boyunca tıbbi uygulamalar ve teknolojilerdeki gelişmeyle birlikte artış göstermiştir. Bireyin ve toplumun sağlık ihtiyaçlarına yanıt verebilmek ve sağlık hizmetlerinin tüm topluma yaygınlaştırılabilmesi için gerçekleştirilen faaliyetlerin sonucunda sağlık sistemleri ortaya çıkmıştır. Sağlık sistemleri her toplumun kendine özgü; tarihsel, sosyal, ekonomik ve politik yapısına uygun olarak gelişmişlerdir. Bu nedenle sağlık sistemlerinin kendilerine özgü özelliklerinin incelenmesi ve sağlık sistemleri türlerinin belirlenmesi her zaman araştırmacıların ilgisini çekmiştir. Bu amaçla gerçekleştirilen çalışmalar, sağlık sistemlerinin sınıflandırılması olarak adlandırılmıştır. Bu araştırmanın amacı; sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik çalışmaları tarihsel gelişimi içerisinde incelemek, günümüzde gelinen aşamayı açıklamak ve sürdürülen tartışmalara katkı sağlamaktır. Bu amaçla, bu çalışmada sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik çalışmalar tarihsel gelişimleri içerisinde teorik yaklaşım, yöntem ve kullanılan değişkenler açısından incelenecektir. Ayrıca sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik çalışmalarda Türkiye’nin durumu da bu araştırma kapsamında değerlendirilecektir. Sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik araştırmalar 1950’li yıllarda başlamış ve özellikle 2000’li yıllardan itibaren hız kazanmıştır. Öncül çalışmalar genellikle ülkelerin teorik bir çerçeve üzerinden değerlendirildiği ve sınıflandırıldığı araştırmalardır. Fakat son yıllarda sağlık sistemlerinin ülkeler açısından karşılaştırılabilir olabilmesini sağlayan verilerin derlenmesi ile istatistiksel analizlerle desteklenen sağlık sistemlerinin sınıflandırılması çalışmaları ağırlık kazanmıştır. İlgili literatür incelendiğinde, sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik çalışmalar genel olarak iki ana yaklaşım üzerinden gerçekleştirilmektedir. Bunlardan ilki, teorik bir yaklaşımla sağlık sistemlerinin sınıflandırıldığı tümdengelim yöntemini uygulayan çalışmalardır. İkincisi, ülkelerin belirli değişkenlerle nicel veriler ve istatistiksel yöntemlerle desteklendiği, tümevarım yöntemini uygulayan çalışmalardır. Bu çalışmalarda sağlık sistemleri mülkiyet ilişkileri, devlet müdahaleleri, finansman, hizmet sunumu ve düzenleme gibi değişkenler üzerinden incelenmekte ve sınıflandırılmaktadır. Türkiye, sağlık sistemlerinin sınıflandırılmasına yönelik karşılaştırmalı çalışmalarda yeterli düzeyde yer almamaktadır. Bunun nedeni olarak da karşılaştırılabilir veri eksikliği neden olarak gösterilmektedir.

The health needs of the individuals and the society have increased with the development of medical practices and technologies throughout history. Health systems have emerged as a result of the activities which were carried out in order to both respond to the health needs of the individuals and the society and spread health services to the whole society. Health systems are unique to each society; they have developed in accordance with their historical, social, economic and political structures. For this reason, examining the unique features of health systems and determining the types of health systems have always attracted the attention of researchers. The purpose of this research; to examine the studies on the classification of health systems in their historical development, to explain the current stage and to contribute to the ongoing discussions. For this purpose, studies on classification of health systems will be examined in terms of theoretical approach, method and variables used in their historical development. In addition, the situation of Turkey in studies on the classification of health systems will be evaluated within the scope of this research.

Research on the classification of health systems started in the 1950s and gained momentum especially since the 2000s. Preliminary studies are generally studies in which countries are evaluated and classified over a theoretical framework. However, in recent years, studies on the classification of health systems supported by statistical analyzes have gained importance by compiling data that enable health systems to be comparable in terms of countries. When the relevant literature is examined, studies on the classification of health systems are generally carried out through two main approaches. The first of these is the studies that apply the deductive method in which health systems are classified with a theoretical approach. The second is the studies that apply the inductive method, in which countries are supported by quantitative data and statistical methods with certain variables. In these studies, health systems are examined and classified on the basis of variables such as property relations, government interventions, financing, service delivery and regulation. Turkey is not sufficiently involved in comparative studies on the classification of health systems. Lack of comparable data is cited as the reason for this.