Bu çalışma, Türkiye’de kamu yararı statüsüne sahip 364 dernekten sosyal hizmet alanında faaliyet gösterenlerin uygulamalarının incelenerek bu derneklerin dezavantajlı gruplara yönelik sosyal hizmet faaliyetlerindeki işlevselliğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Şubat–Mart 2025 döneminde kamu yararı statüsüne sahip derneklerin tüzükleri ve internet sayfaları nicel içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Derneklerin hizmet alanları, sundukları hizmet türleri, amaçları ve faaliyet gösterdikleri iller gibi veriler SPSS 26 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Kodlama süreci uzman görüşüyle desteklenerek güvenilirlik artırılmıştır. İncelenen 364 dernekten 88’inin sosyal hizmet alanında aktif olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgular kapsamında bu derneklerin en çok sağlık, insani yardım, engellilik ve eğitim alanlarında faaliyet gösterdikleri saptanmıştır. Derneklerin en yaygın hizmet türleri ise nakdi yardım, ayni yardım, tedavi yardımları ve savunuculuk çalışmalarıdır. İstanbul, Ankara ve İzmir derneklerin hizmetlerinin en yoğunlaştığı iller olarak öne çıkmaktadır. Sosyal, eğitim, yardım, toplum ve ekonomik kelimeleri ise derneklerin tüzüklerinde en sık kullanılan kelimeler olarak bulgulanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular kapsamında kamu yararı statüsündeki dernekler, özellikle dezavantajlı bireylerin temel ihtiyaçlarını karşılama ve hak savunuculuğu gibi alanlarda devletin eksik kaldığı noktaları tamamlayıcı nitelikte roller üstlenebildiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca bu çalışma sosyal hizmet alanında sürdürülebilir ve yenilikçi uygulama modellerinin geliştirilmesine temel oluşturmakta ve STK’ların sosyal hizmet sunumundaki tamamlayıcı aktör rolünü bilimsel düzlemde görünür kılmaktadır.
This study aims to examine the practices of 364 associations in Turkey that have public benefit status and are active in the field of social work, with a focus on revealing the functionality of these associations in providing social services to disadvantaged groups. During the period of February–March 2025, the statutes and websites of these associations were analyzed using the quantitative content analysis method. Data such as the service areas, types of services offered, objectives, and the provinces in which the associations operate were analyzed through SPSS 26 software. The coding process was supported by expert evaluations to enhance reliability. Among the 364 associations analyzed, 88 were identified as being active in the field of social work. The findings show that these associations are predominantly engaged in the areas of health, humanitarian aid, disability, and education. The most common types of services provided include cash assistance, in-kind aid, medical support, and advocacy activities. Istanbul, Ankara, and Izmir were identified as the cities with the highest concentration of these associations’ services. The most frequently used words in the associations’ statutes were found to be “social,” “education,” “aid,” “community,” and “economic.” Based on the findings, it is concluded that associations with public benefit status play a complementary role in areas where the state is inadequate, especially in meeting the basic needs of disadvantaged individuals and in advocacy efforts. Furthermore, this study lays the groundwork for the development of sustainable and innovative social work models and makes the complementary role of NGOs in the provision of social services visible in the academic field.
