Akademik Veri Yönetim Sistemi
ISPEC 7. ULUSLARARASI TIP VE SAĞLIK BİLİMLERİ KONGRESİ, Ordu, Türkiye, 08 Temmuz 2023, ss.1436-1445, (Tam Metin Bildiri)
Giriş: Glikoz metabolizmasında anahtar görevi yapan ve tüm hücrelerde bulunan Glukoz-6-
Fosfat Dehidrogenaz (G6PD) enzimi, özellikle pentoz fosfat yolağının (PFY) ilk adımında rol
oynamaktadır. Bu yolakta hız kısıtlayıcı olarak rol alan enzim, indirgeyici reaksiyonlar, hücre
glutatyon (GSH) ve diğer sülfhidril gruplarının düzeylerini korumak için gerekli indirgen
NADPH üretimini sağlamaktadır. Buda hidrojen peroksit ve diğer oksitleyici ajanların
detoksifikasyonu için gereklidir. G6PD eksikliği, dünya çapında milyonlarca insanın
yakındığı ve birçok hastalığın primer sebebi olarak görülen enzim eksikliği türüdür. Farklı
mutasyonları ve iki yüzden fazlada varyantı mevcuttur. Genetik olarak veya çeşitli
maruziyetlerle bu enzim eksikliği oluşabilmektedir. Bunun yanı sıra çeşitli hastalıkların
tedavisinde kullanılan ilaçlarında bu enzimin aktivitesinde ve ekspresyon düzeylerinde
azalmaya sebep olduğu kanıtlanmıştır. Yetmiş yılı aşkın süredir psikofarmakolojide, özellikle
bipolar bozukluk (BP) ve depresyon tedavisinde yaygın olarak kullanılan, tedavi edici bir ajan
olan lityum tuzları, son yıllarda Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıkların
tedavisinde de kullanılmaya başlandı. G6PD enzim eksikliğinin çeşitli psikolojik
rahatsızlıklara sebebiyet verdiği ve bu hastalıkların tedavisinde kullanılan lityum tuzlarının,
G6PD enzimine inhibisyon/aktivasyon etkisini in-vitro olarak incelemeyi amaçladık.
Materyal-Metot: Lityum Klorür (LiCl) tuzunun G6PD enzimi üzerine in vitro etkisini
araştırmak amacıyla 4 farklı derişimde (0.1M, 0.08 M, 0.05M, 0.03M) hazırlanan glukoz-6-
fosfat (G6P) substrat ortamına, 2 farklı derişimde (10mM, 20mM) hazırlanan LiCl eklendi.
G6PD aktivitesi spektrofotometrik olarak ölçüldü. Elde edilen absorbans değerlerinden
tepkime hızı hesaplanarak Micheal-Mentens ve Lineweaver-Burk grafikleri çizildi. Bulgular:
Elde edilen ölçüm sonuçları Lineweaver-Burk grafiğine aktarıldığında, G6PD’ın Vmax değeri
3.591, Km değeri 0.038 olarak hesaplandı. Reaksiyon ortamına 10mM ve 20mM LiCl
eklendiğinde, Vmax değerleri sırasıyla 2.504 ve 1.784 olarak hesaplandı. Km değerlerinin,
G6PD ile aynı olduğu görüldü. Buradan yola çıkarak, LiCl ’ün G6PD enzimini nonkompetitif olarak inhibe ettiği kanısına varıldı. G6PD aktivitesinin 10mM LiCl ile %30
azalırken 20mM LiCl ile %50 azaldığı tespit edildi. Sonuçlar: Non-kompetitif enzim
inhibisyonunda, inhibitör LiCl, enzim üzerinde substratın bağlandığı aktif yerden ayrı bir yere
tersinir olarak bağlanır ve G6PD yarışmasız olarak inhibe eder. Psikofarmakolojide tedavi
aracı olarak kullanılan lityum tuzlarının, G6PD enzim inhibisyonuna sebep olarak,
istenmeyen patofizyolojik durumları oluşturabileceği düşünülmektedir. Lityum tedavisi
gereken durumlarda, bireylerin biyokimyasal ve fizyolojik takipleri dikkatle yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: G6PD, lityum, non-kompetitif inhibisyon, enzim kinetiği