Akademik Veri Yönetim Sistemi
III. INTERNATIONAL INTERDISCIPLINARY CONGRESS OF WOMEN IN SCIENCE, Sivas, Türkiye, 3 - 05 Ekim 2025, ss.112-124, (Tam Metin Bildiri)
Bu çalışmanın amacı, son beş yıl içerisinde uluslararası literatürde yayımlanmış 27 nitel araştırmayı inceleyerek kadın akademisyenlerin kariyer yükselme süreçlerinde karşılaştıkları cam tavan ve cam labirent türü görünmez engelleri analiz etmek ve bu engellerin akademik kültür, yapısal eşitsizlikler ve bireysel faktörler bağlamında kadınların akademik ilerleme fırsatlarını nasıl biçimlendirdiğini ortaya koymaktır. Doküman analizi yöntemiyle yürütülen araştırma, iki temel soruya odaklanmaktadır: Son beş yılda yayımlanan nitel çalışmalarda, kadın akademisyenlerin doçentlik, profesörlük ve idari görevlere yükselme süreçlerinde hangi cam tavan ve cam labirent deneyimleri öne çıkmaktadır? Ayrıca, incelenen çalışmalarda kadın akademisyenlerin bu görünmez engelleri aşmak için geliştirdikleri stratejiler ve baş etme mekanizmaları nasıl betimlenmektedir? Bulgular, kadın akademisyenlerin kariyer ilerlemesini kısıtlayan kültürel, yapısal ve bireysel engelleri ortaya koymaktadır. Erkek egemen akademik kültür, maskülen liderlik normları, şeffaf olmayan terfi süreçleri, mentorluk ve networklere erişimde yaşanan sınırlılıklar, ailevi sorumlulukların akademik yüklerle birleşmesi ve “Matilda etkisi” en sık raporlanan engeller arasındadır. Buna karşılık, kadın akademisyenlerin uluslararası iş birlikleri yoluyla görünürlüklerini artırdıkları, dayanışma ağları oluşturdukları, dönüşümcü liderlik tarzlarını benimsedikleri ve kurumsal cinsiyet eşitliği mekanizmalarından yararlandıkları görülmektedir. Athena Swan, SAGE ve NSF ADVANCE gibi politika temelli uygulamalar, eşitlikçi dönüşümün önemli araçları olarak öne çıkmaktadır Çalışmada uluslararası literatürün tercih edilmesinin temel gerekçesi, kadın akademisyenlerin kariyer süreçlerine ilişkin sorun ve stratejilerin evrensel boyutlarını ortaya koymak, bu örnekler üzerinden genel eğilimleri belirlemek ve elde edilen bulguların Türkiye için çıkarımlar yapılabilmesine imkân tanımasıdır. Sonuç olarak kadın akademisyenlerin yükselme süreçlerinde karşılaştıkları cam tavan ve cam labirent olgularının aşılması, bireysel girişimlerin yanı sıra kurumsal yapıların ve politika düzeyinde geliştirilen sürdürülebilir stratejilerin bütüncül biçimde uygulanmasını gerektirmektedir. Anahtar Sözcükler: Kadın akademisyenler, Cam tavan, Cam labirent; Kariyer ilerlemesi, Toplumsal cinsiyet eşitliği.