Bir metni doğru anlamada o metinde geçen kelimelerin anlamlarının bi-linmesi öncelikli bir meseledir. Çünkü bir dilde en etkili ve güçlü birim keli-melerdir. Bu sebeple Kur’ân’ın insanlığa sunduğu mesajları anlamak için onda zikredilen kelime ve kavramların doğru anlaşılması büyük önem arz eder. Sahabe devrinden itibaren Kur’ân’da geçen kelimelerin manalarını anlama çabası başlamış, sonraki dönemlerde de bu çaba dilci ve müfessirler tarafından devam ettirilmiştir. Bunların sonucu olarak bu alanda birçok müstakil eser yazılmıştır. Bu makalede Osmanlı dönemi dilci müfessirlerinden Akhisarlı Cemâleddîn Mehmet el-Münşî’nin (ö.1000/1591) Nezîlü’t-Tenzîl isimli tefsirinde kelime ve kavram tahlilleri yaparken kullandığı metot incelenmiştir. Özellikle isim ve fiiller ile süreç içerinde kavramlaşan bazı kelimelerin tahlil yöntemi makalenin ana konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın temel kaynakları, Münşî’nin kaleme aldığı Nezîlü’t-Tenzîl isimli tefsir ile onun kelime tahlilinde müracaat ettiği dil ve tefsir kaynaklarıdır. Bunlara ilaveten günümüzde Kur’ân’daki kelime ve kavramları ele alan çalışmalara da müracaat edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, Kur’ân’daki kelime ve kavramlara anlam vermenin titiz bir çalışma neticesinde mümkün olacağı ve Münşî’nin sade ve anlaşılır bir üslûpla bu titiz çalışmayı tefsirinde uyguladığı kanaatine ulaşılmıştır.
In order to understand a text correctly, knowing the meanings of the words in that text is a priority issue. Because the most effective and powerful unit in a language is words. For this reason, to understand the messages that Quran offers to humanity, it is of great importance to understand the words and concepts mentioned in it correctly. From the time of the Companions, the effort to understand the meanings of the words in Qur'an began, and in every period, linguists and commentators have been in an effort to understand and explain these words. As a result, many independent studies have been written in this field. In this article, the method used by Cemâleddîn Mehmet el-Münşî (d.1000/1591), one of the linguist commentators of the Ottoman period, while analyzing words and concepts in his tafsir Nezîlü't-Tenzîl has been tried to be revealed. In particular, the method used in the interpretation of nouns and verbs and the analysis of some words that have been conceptualized in the process is the main topics of our article. In the study, the tafsir called Nezîlü't-Tenzîl and the works that Münşî applied in word analysis constitute our main sources. In addition to these, today's studies dealing with the words and concepts in Qur'an have also been applied to . As a result of this research, it was concluded that it would be possible to give meaning to the words and concepts in the Qur'an only as a result of a meticulous study and Münşi applied this meticulous study in his interpretation and used a simple and understandable style on this subject.
