Akademik Veri Yönetim Sistemi
5. ULUSLARARASI KAPADOKYA BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR KONGRESİ, Nevşehir, Türkiye, 5 - 07 Kasım 2023, ss.60-73
İnsanların temel barınma ihtiyacına yönelik inşaa edilmiş olan geleneksel konutlar, bölgesel koşullar doğrultusunda geliştirilen yöresel çözümler ile birlikte yerel malzemenin ve ustaların ortaya koymuş olduğu özgün mimari kimliğe sahip yapılardır. Kolay ulaşılır yerel malzemelerin kullanıldığı ve çevre koşullarına göre şekillenen geleneksel konutlar, bulunduğu bölgenin doğasını, kültürünü, sosyal yaşamını yansıtır. Ahşap, geleneksel konutlarda kullanılan başlıca yapı malzemelerindendir. Bu sebeple geleneksel konutlarda ahşabın kullanımı çalışma konusu olarak belirlenmiştir. Çalışma kapsamında Zonguldak İli Alaplı ilçesi kırsalında bulunan geleneksel ahşap konutlar değerlendirmeye alınmıştır. Çalışma alanı olarak belirlenen Alaplı ilçesine bağlı 8 köyde yapı incelemeleri yapılmıştır. Kırsal kesimde bulunan konutlardan tam ve kısmi olarak korunarak günümüze kadar ulaşmış geleneksel yapım teknikleri kullanılarak inşaa edilen konutların tespiti yapılmıştır. Çalışmaya konu edilen yapılar fotoğraflandırılarak belgelenmiştir. Geleneksel ahşap konutlarda yapı malzemesi olarak ahşabın kullanımı ve kullanım teknikleri değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında incelenen konutlarda ahşap, taşıyıcı ve detay yapı malzemesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Taşıyıcı sistemi iskelet (karkas) olan konutlarda ana taşıyıcı yapı elamanı olarak dikme, kiriş, kuşaklama gibi ahşap malzemeler kullanılmıştır.. Ahşap taşıyıcı elemanlarının yapımında genellikle kestane, gürgen, çam ve akçaağaç tercih edilmiştir. Çatkı sistem olarak inşaa edilen ahşap strüktürde duvar dolgu malzemesi olarak ateş tuğlasının yanı sıra dizeme adı verilen ahşap yapı malzemelerinin kullanıldığı da gözlemlenmiştir. Ahşap yapıların döşeme ve merdivenleri ahşap malzemelerden yapılmıştır. Çatı strüktürünü oluşturan mertek, aşık, dikme, kuşak gibi yapı elemanları ahşap malzemelerdir. Çalışma dâhilinde incelenen konutlardaki pencerelerde düz, giyotin gibi farklı açılış yönüne sahip ahşap çerçeveli pencereler tercih edildiği gözlemlenmiştir. İnceleme kapsamındaki geleneksel konutların kapıları çakma ve tabakalı gibi farklı tekniklerle imal edilmiş ahşap kapılardır. Bu çalışma ile ahşap malzeme ve özel yapım teknikleri ile inşa edilen geleneksel kırsal konutların kültür mirası olarak gelecek nesillere aktarımının sağlanması, bölge için önemli ve kolay ulaşılabilir bir yapı malzemesi olan ahşabın yapı inşasında kullanımına yönelik bir farkındalık oluşturulması hedeflenmiştir.
Anahtar sözcükler: Geleneksel Konut, Ahşap Yapı, Yapı Malzemesi, Zonguldak-Alaplı.
Traditional houses, built to meet people's basic shelter needs, are structures with a unique architectural identity created by local materials and masters, along with local solutions developed in line with regional conditions.
Traditional houses, which use easily accessible local materials and are shaped according to environmental conditions, reflect the nature, culture and social life of the region in which they are located. Wood is one of the main building materials used in traditional houses. For this reason, the use of wood in traditional houses was determined as the subject of study. Within the scope of the study, traditional wooden houses located in the rural area of Alaplı district of Zonguldak Province were evaluated. Building inspections were carried out in 8 villages of Alaplı district, which was determined as the study area. Details of the houses in rural areas, which were built using traditional production techniques that were fully and partially protected and reached until they broke, were created. The structures subject to the study were photographed and documented. The use of wood as a building material in traditional wooden houses and its usage techniques were evaluated. In the houses examined within the scope of the study, wood appears as a carrier and detail building material. In houses with frame bearing systems, wooden materials such as posts, beams and bracing were used as the main supporting structural elements. Chestnut, hornbeam, pine and maple were generally preferred in the construction of wooden bearing elements. It has been observed that in the wooden structure built as a frame system, in addition to fire brick, wooden building materials called dizeme were used as wall filling material. The floors and stairs of wooden buildings are made of wooden materials. Building elements such as rafters, purlins, struts and belts that make up the roof structure are wooden materials. It was observed that wooden framed windows with different opening directions, such as straight and guillotine, were preferred in the windows of the houses examined in the study. The doors of the traditional houses within the scope of the study are wooden doors manufactured with different techniques such as nailing and layered. With this study, it is aimed to transfer traditional rural houses built with wooden materials and special construction techniques to future generations as cultural heritage, and to raise awareness about the use of wood, which is an important and easily accessible building material for the region, in building construction
Keywords: Traditional House, Wooden Structure, Building Material, Zonguldak-Alaplı.