Akademik Veri Yönetim Sistemi
5. ULUSLARARASI İZMİR İKTİSAT KONGRESİ, İzmir, Türkiye, 25 - 26 Şubat 2022, ss.532-548
İşletmelerin finansal tablo kullanıcıları için analize tabi finansal tablolarında gerçeğe uygun ve
doğru bilgiler sunmaları gerekmektedir. Fakat yöneticilerin işletme ile ilgili düşünceleri
finansal tablolarda gerçek ve doğru bilgileri sunmalarına engel olmaktadır. Sunulan bilgilerde
de yönlendirmeler olabilmektedir.
Muhasebe hile ve hataları, analiz amacıyla finansal tablolarda sunulan bilgilerin kalitesi ve
güvenirliliğini olumsuz etkileyecektir. Bunun sonucunda doğruyu yansıtmayan bilgiler ile
oluşturulmuş finansal tablolara dayalı analizler de doğru olmayacak ve finansal tablo
kullanıcılarını da yanlış kararlar almalarına neden olacaktır. Finansal tablo hilesinin amacı,
finansal tablo kullanıcılarının yatırım kararlarını etkilemek ve işletmeye haksız kazanç
sağlamaktır.
Günümüzde artarak yoğunlaşan muhasebe hile ve usulsüzlükleri sorun olmaya başlamıştır.
Yapılan muhasebe hilelerinden tüm birimler olumsuz yönde etkilenmektedir. Bu yaşanan
olumsuzluğu ortadan kaldırma için gerekli olan düzenleyici otorite ile birlikte bağımsız denetim
kuruluşlarıdır. Bu çalışmada, muhasebe hilelerinin ortaya çıkarılmasında kullanılan araçları
tercih eden serbest muhasebeci ve mali müşavirler, muhasebe hilelerinin ortaya çıkarılması
sürecinde hangi kriterlere önem verdikleri araştırılmıştır.
Günümüzde hile denetimini araştıran birçok araştırma bulunmaktadır. Literatürde Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirlerin, finansal tablo hilelerini tespitte hangi kriterlere önem
verdiklerinin araştırıldığına dair çalışmalar bulunmakla beraber AHP yöntemi ile yapılan
örneğe rastlanılmamıştır. Bu nedenle, çalışmanın amacı, Kayseri’de bulunan S.M.M.M.’lerin
muhasebe hilelerinin ortaya çıkmasını sağlayan araçlardan hangilerine önem verdiklerinin
belirlenmesi ve bu kriterlerin ağırlıklandırılması amaçlanmıştır.
Araştırma çerçevesinde karar kriterlerinin çok boyutlu değerlendirilmesinde AHP (Analitik
Hiyerarşi Prosesi) tekniği kullanılarak alanında uzman karar vericilerin kişisel değerlendirme
ve yargıların sonucu karar matrisleri oluşturulmuştur.
Sonuçlar incelendiğinde, S.M.M.M.’lere göre finansal raporlama hilelerinin ortaya
çıkarılmasında birinci önemli araç bağımsız denetim; ikinci önemli araç risk yönetim sistemleri
ve üçüncü önemli araç ise mesleki bilgi ve deneyim olarak tespit edilmiştir. Bu konuyla ilgili
literatürde yapılan alan araştırmalarında da genellikle finansal raporlama hilelerinin ortaya
çıkarılmasında birinci derecede önemli olan araç bağımsız denetim olarak tespit edilmiştir.
Çalışmamızın sonuçları ile literatür sonuçları aynı yöndedir. Bu bulgulardan hareketle, finansal
işlemlerinin bağımsız denetim yoluyla denetlenmesi sonucunda hile riskini kaldıracağı ortaya
konabilir. Sıralamanın bu şekilde bağımsız denetimin ilk sırada olması, bağımsız denetimin
gerçekten önemli olduğu gerçeğidir.