Kâzım Uz’un Türk Din Mûsikîsi Formlarında Bestelediği Eserlerin Makamasal Analizleri


Aydın İ. S., Tüysüz F.

SOCIAL MENTALITY AND RESEARCHER THINKERS JOURNAL (SMART JOURNAL), cilt.10, sa.2, ss.161-180, 2024 (Hakemli Dergi)

Özet

Kâzım Uz, XIX. yüzyılın son çeyreği ile XX. yüzyılın ilk yarısı arasında yaşamış Türk mûsikîsi bestekârlarından biridir. Dârüşşafaka’da lise tahsiline devam eden Uz, Zekai Dede’nin vefat ettiği 1897 yılına kadar 10 yıl boyunca kendisiyle meşk derslerine devam etmiştir. Bu kurumda tamamlamış olduğu mûsikî tahsilinin ardından, literatürdeki bilgilere göre 200 civarında eser bestelediği ifade edilen bestekârın, 1 mevlevî âyîni, 1 medhiye, 1 saz semaisi, 1 fantezi, 1 nefes, 2 peşrev, 3 durak, 8 ilâhî, 13 marş, 53 şarkı olmak üzere, günümüze ulaşan toplam 84 eseri bulunmaktadır. Ayrıca, güftesini Mehmet Âkif Ersoy’un yazmış olduğu bir de İstiklâl Marşı bestesi bulunmaktadır. Kâzım Uz, telif eserler, nazarî çalışmalar, mûsikî alanında yetiştirdiği talebeler ve yapmış olduğu bestelerle Türk mûsikîsine önemli katkıları olmuştur. Bu çalışmada ise Emre Hatipoğlu tarafından detaylı bir makam analizi yapılan mevlevî âyîni dışında toplamda 13 dinî eseri bulunan bestekârın yalnız bir adet olan, diğer 12 eserinin makamsal analizi yapılmış ve böylece bestekârın hem az bilinen/az icrâ edilen dinî eserleri tanıtılmış hem de araştırmacıların, döneme ait bu eserlerin makamsal yapıları hakkında ilmî bir kanaate varmaları amaçlanmıştır.