Abstract: In this study, the shell structure of the freshwater mussel Anodonta anatina (Linnaeus, 1758) which has a widespread population in Gölbaşı Lake (Hatay) and is not economically exploited, was microscopically examined at a morphological level. It was determined that the shells of Anodonta anatina, which are not under significant fishing pressure, are mostly found discarded along the shores of the lake. This mussel species is important as a composite biological material with multifunctional roles in freshwater ecology. Considering the potential use of freshwater mussel shells as a biological material, an assessment of the shell structure, physical properties, mechanical strength, shell microstructure, and morphological characteristics of A. anatina was conducted. When cross-sections of the shell taken from the umbo, middle periostracum, and the region close to the pallial edge were examined in the dorsalventral direction, it was determined that the periostracum layer in the umbo region had a more prismatic and polygonal structure. The interior of the shell was found to consist of a shiny nacreous layer. In nacreous shell sections, it was observed that the nacreous layer contained more distinct layers near the pallial edge. Vickers microhardness tests were performed on individual shells, and it was found that the hardness value of the inner layer was the highest (625.5 ±172.7 HV), while the outer layer had a lower hardness value (531.5 ±110.7 HV).  Based on XRF data, it was shown that the seashell powder is mainly composed of calcium oxide (98.8% wt., CaO) as a biological material.

Keywords: Biocomposite, bivalve, microhardness, morphological properties, nacre

Öz: Bu çalışmada, Gölbaşı Gölü'nde (Hatay) yaygın bir popülasyonu bulunan ve ekonomik olarak değerlendirilmeyen tatlı su midyesi Anodonta anatina’nın (Linnaeus, 1758) kabuk yapısı, morfolojik olarak mikro düzeyde incelenmiştir. Midye avcılığı bakımından üzerinde av baskısı olmayan A. anatina'nın kabukları çoğunlukla gölün kıyısında âtıl olarak bulunduğu tespit edilmiştir. Bu midye türü, tatlı su ekolojisi açısından, çok işlevli rollerle ilişkili kompozit bir biyolojik malzeme olma yönünde önem taşımaktadır. Biyolojik bir materyal olarak tatlı su midye kabuğunun olası kullanımı göz önüne alındığında, model tür olarak A. anatina’nın kabuk yapısı, fiziksel özellikleri, mekanik dayanımları, kabuk mikro yapıları ve morfolojik özelliklerinin değerlendirmesi yapılmıştır. Kabuğun dorsalventral yönde umbo, orta periostrakum ve pallial kenara yakın bölgeden alınan enine kesitleri incelendiğinde, umbo bölgesindeki periostrakum tabakanın daha prizmatik ve poligonal olduğu tespit edilmiştir. Kabuğun iç kısımlarının parlak sedef tabakasından oluştuğu ve sedefli kabuk kesitlerinde, sedefli tabakanın pallial kenara yakın bölgede daha belirgin sedef katmanları içerdiği belirlenmiştir. Midye kabukları üzerinde, Vickers mikrosertlik testleri yapılmış, iç tabakanın sertlik değerinin en yüksek (625,5 ±172,7 HV) ve dış tabakanın sertlik değerinin iç tabakaya göre daha düşük (531,5 ±110,7 HV) olduğu belirlenmiştir. A. anatina kabuk tozlarının kimyasal bileşimi, X-ışını floresans spektroskopisi ile kalsinasyon işleminden sonra analiz edilmiştir. XRF verilerine dayanarak, biyolojik bir malzeme olan kabuk tozlarının ana bileşiminin kalsiyum oksitten (CaO, ağırlıkça %98,8) oluştuğu belirlenmiştir.

Anahtar kelimeler: Biyokompozit, çift kabuklu yumuşakça, mikrosertlik, morfolojik özellikler, sedef