Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası I. Yol Temalı Sosyal Bilimler Sempozyumu, Erzurum, Türkiye, 9 - 11 Mayıs 2022
Hayatın hakikati “yol”da gizlidir. İnsanoğlu aştığı yollarla devletler kurmuş, dilini, kültürünü, inanışlarını, geleneklerini diyardan diyara yollar sayesinde taşımıştır. Türk kültürü yüzyıllarca, at üstünde yollar aşarak sürülen bir hayatın ürünü olarak günümüze ulaşmıştır. Türkler bu yolculukları sırasında yanlarında maddi kültür unsuru olarak çok az unsur taşıyabilmişken, belleklerinde yer eden manevi kültür unsurlarının yani “somut olmayan kültürel miras”larının tümünü taşımış ve yaşatmışlardır. Halk inanışları ve uygulamaları, somut olmayan kültürel mirasın yaşatılmasına, taşınmasına ve korunmasına aracılık eden yöntemlerin bir bölümüdür. Yol kavramının da bu inanış ve uygulamalar içinde kendine yer edindiği görülmektedir. Yola/yolculuğa çıkarken yapılması ya da hangi durumlarda yola çıkılmaması gerektiği, yolcunun yanında taşımasının sakıncalı olduğu unsurlar ya da taşıması gereken nesneler kolektif bilinçte kendine yer bulmuştur. Ayrıca yol, halk hekimliği uygulamalarında da sağaltıcı yönüyle yer almaktadır. Bu çalışmada “yol” teması, Anadolu sahası halk inanış ve uygulamaları ile halk hekimliği bağlamında irdelenmiş olup, bulgular derleme yöntemi ve literatür taraması ile ortaya konulmaktadır. Yapılan araştırmalar yolla ilgili en yaygın inanışların uğur ve uğursuzluk etrafında şekillendiğini göstermektedir. Toplum yolu bir eşik olarak kabul etmiş ve yeni çıkılan hayatın sorunsuz olması için tahminlerde bulunup, pratikler ortaya koymuşlardır. Halk hekimliği uygulamalarında ise yol, birçok kişi tarafından kullanılması dolayısıyla işlekliğinden faydalanılan/güç alınan ve yol iyesinin yardımı umulan tedavi mekânı olarak öne çıkartılmıştır.
Anahtar Kelimeler: SOKÜM, Halk İnanışları, Halk Hekimliği
The truth of life is hidden in the "road". Humankind has established states in roads that it has crossed, and has carried its language, culture, beliefs and traditions from a region to another region through roads. Turkish culture has survived until today as a product of a life driven by crossing roads on horseback for centuries. During these journeys, the Turks were able to carry with them very few elements of material culture. However, they carried and kept alive in their memory all the elements of spiritual culture. Today, these elements, which UNESCO describes with the concept of "intangible cultural heritage", are very effective in ensuring social order.
Folk beliefs and practices are a part of the methods that mediate the survival, transportation and protection of the intangible cultural heritage. It is seen that the concept of the road gain a seat for itself in these beliefs and practices. Most beliefs and practices have gained a seat in the memory of the people and have applied as should or should not done while on the road/journey, the items that are inconvenient for the passenger to carry with them or the objects that they should carry. In addition to these beliefs, it is known that the road takes place in folk medicine practices with its therapeutic aspect. In this study, the theme of "road" will be examined in the context of folk beliefs and practices in the Anatolian field and folk medicine, and the findings will be revealed by compilation method and literature review. As a result of the researches, the most common beliefs about the road are good luck and bad luck. The society has accepted the road as a threshold and they have made various predictions and practices for the new life to be trouble-free. On the other hand, in folk medicine practices, it is seen that its therapeutic feature is emphasized by taking power from the point where the roads intersect. Since the road is used by many people, taking advantage of its functionality and seeking the help of the owner of the road appear in folk medicine practices.
Key Words: Intangible Cultural Heritage, Folk Beliefs, Folk Medicine.