Orta Anadolu-Sivas’ta Paleolitik Çağ Kalıntıları


AÇIKKOL YILDIRIM A., baykara i., Gökkurt S. T., Ay F.

Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt.23, sa.1, ss.38-69, 2024 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Bu çalışmanın konusu, 2016-2019 yılları arasında Orta Anadolu’da konumlanan Sivas iline bağlı Divriği, Kangal, Gürün ve Altınyayla ilçelerinde gerçekleştirilen Pleistosen Dönem yüzey araştırmasının sonuçlarını değerlendirmektir. Çalışmanın amacı, yontmataş buluntular, mağaralar, kaya altı sığınakları ve hammadde kaynaklarını tespit etmek ve bulguları Türkiye Paleolitik stratigrafisine eklemektir. Araştırmada “yaya yüzey araştırması yöntemi” kullanılmıştır. Paleolitik dolguların belirlendiği alanlarda yontmataş buluntular toplamış ve tanımlamalar yapılmıştır. Yontmataş buluntular öncelikle Paleolitik dönemlere göre ayrılmıştır ve yontmataş buluntuların teknolojik-tipolojik tanımlamaları yapılmıştır. Araştırmada 16 paleolitik alan tespit edilmiş ve 236 yontmataş tanımlanmıştır. Paleolitik dolgu içeren mağara ya da kaya altı sığınağı bulunamamış ancak Divriği, Kangal ve Gürün’ün volkanik kayaçlar ve çakmaktaşı açısından çok zengin olduğu kaydedilmiştir. Taş aletlerin teknolojik ve tipolojik analizleri, Divriği’de volkanik kayaçların kullanıldığı, Mod 1 endüstrisine benzerlik gösteren bir Alt Paleolitik kültürünün varlığını; Kangal, Gürün ve Altınyayla’da hammadde olarak çakmaktaşının tercih edildiği Orta Paleolitik ve Geç Üst Paleolitik (belki Epipaleolitik) kültürlerinin mevcut olduğunu göstermiştir. Sivas Orta Paleolitik kültürü, Hatay’dan çok Karain Mağarası’nın Orta Paleolitik buluntuları ile benzerlik göstermektedir. Buluntular in-situ olmadığı için radyometrik tarihlendirme yapılamamıştır. Bu çalışma bölgede yürütülen nadir Paleolitik arkeoloji araştırmalarından biridir ve Pleistosen Dönem’de yüksek rakımlı bölgelerde insanların yaşayabildiğini, Sivas’ın Pleistosen’de de önemli bir geçiş bölgesi olduğunu, bölgede en azından iki farklı insan türünün yaşamış olması gerektiğini ortaya koymuştur.
This study presents the results of the Pleistocene Period survey conducted in Divriği, Kangal, Gürün and Altınyayla Districts of Sivas Province between 2016-2019. The aim of the study was to identify chipped stone tools, caves, rock shelters and raw material resources indicating the presence of Paleolithic humans in Sivas and to add the findings to the Paleolithic stratigraphy of Turkey. "Pedestrian survey method" was used in the research. The chipped stone remains were firstly divided according to Paleolithic ages and technological- typological descriptions of the chipped stone remains were made. During the survey, 16 Paleolithic sites were identified and 236 lithics were identified. No caves or rock shelters containing Paleolithic deposits were found, but Divriği, Kangal and Gürün are rich in volcanic rocks and flint. Technological and typological analyses of the stone tools revealed the presence of a Lower Palaeolithic culture in Divriği using volcanic rocks, similar to the Mode 1 industry, and Middle Palaeolithic and Late Upper Palaeolithic (perhaps Epipaleolithic) cultures in Kangal, Gürün and Altınyayla, where flint was the preferred raw material. The Middle Palaeolithic culture of Sivas is more similar to the Middle Palaeolithic finds from Karain Cave than Hatay. Since the finds were not in situ, radiometric dating was not possible. This study is one of the rare Palaeolithic archaeological investigations conducted in the region and demonstrates that humans were able to live at high altitudes during the Pleistocene, that Sivas was an important transition zone during the Pleistocene, and that at least two different human species must have lived in the region.