Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. ULUSLARARASI KAFKASYA-ORTA ASYA DIŞ TİCARET VE LOJİSTİK KONGRESİ, Sivas, Türkiye, 30 Eylül - 01 Ekim 2022, ss.23-40
Firmalar ihracatın finansmanı için farklı
yöntemler kullanmaktadır. İhracatçı firmaların temel amacı firma için en
avantajlı finansman yöntemini seçmektir. Literatür taramasında ihracatın
finansmanında en çok kullanılan yöntemler ve bu yöntemleri belirleme
kriterlerine yönelik çalışmaların az olduğu görülmektedir. Bu konudaki
eksikliği gidermek amacıyla bu araştırmanın yapılmasına karar verilmiştir. Bu
çalışmanın amacı, dış ticaret firmalarının ihracat finansmanında en çok
kullandıkları yöntemleri ve ihracat finansmanını belirlerken dikkate aldıkları
kriterleri belirlemektir. Çalışmada, çok kriterli karar verme yöntemlerinden
biri olan Analitik Hiyerarşi Süreci yöntemi ile ihracat finansmanında en çok
kullanılan yöntemlerin ve ihracat finansmanı belirlenirken dikkate alınan
kriterlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Literatürde tedarikçi seçimi ve
firma performans değerlendirmesi gibi birçok probleme çok kriterli karar verme
yöntemleri uygulanmıştır. İhracat finansman yöntemlerinin seçim süreci; kriterlerin
belirlenmesi, kriterlerin ağırlıklarının hesaplanması, alternatiflerin
belirlenmesi, karar matrisinin oluşturulması, karşılaştırmaların yapılması ve
son olarak ihracat finansmanında en iyi alternatifin seçilmesi adımlarından
oluşmaktadır. Dış ticaret firmalarının ihracat finansmanı seçerken en çok önem
verdiği kriterler ve bu kriterlerin önem derecesi birincil kaynaktan toplanan
verilerle elde edilmiştir. Birincil veriler Mersin'de faaliyet gösteren 10
ihracatçı firmadan online anket yöntemi ile toplanmıştır. 25-31 Temmuz 2022
tarihlerinde ikili karşılaştırma yöntemi ile oluşturulan anket soruları
firmalara gönderilerek veriler elde edilmiştir. Elde edilen veriler Expert
Choice 11 programı ile değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda dış ticaret
firmaları için ihracatın finansmanında en önemli kriterler vergi avantajı,
zaman ve maliyet; en yaygın kullanılan ihracat finansmanı yöntemleri leasing
kredileri, bankalar ve öz sermaye finansmanı olmuştur. Bu çalışmanın literatüre
ve uygulayıcılara katkı sağlaması beklenmektedir. Literatürdeki çalışmalarda
ihracatın finansmanı ile ilgili sorunların olduğu ancak bunların hiçbirinin
işletmelerin ihracatta kullandıkları finansman yöntemlerini ve seçim
kriterlerini içermediği ortaya konmuştur. Ayrıca finans alanında çok kriterli
karar verme tekniklerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Süreci çeşitli
çalışmalarda kullanılmasına rağmen ihracat finansmanı ile ilgili çalışmalarda
bu yönteme rastlanmamıştır. Bu çalışmanın literatürdeki diğer çalışmalardan
farkı ihracatçı işletmelerin ihracat finansmanı yöntemini seçerken
kullandıkları kriterleri de belirlemesidir.