Osmanlı millet sisteminin en önemli unsurlarından olan Ermeniler, Osmanlı toplum yapısı içerisinde de gerek kültürleri gerek meslek kollarıyla önemli bir yere sahiptiler. Mozaiğin önde gelen parçalarındandılar. Bu mozaik Osmanlı asli unsuru ve azınlıklarıyla birlikte şekillense de bu toplulukların hayatlarının bir kısmı birbirilerinden yalıtılmış vaziyette ilerlemekteydi. Dönemin anlayışı gereği ibadetlerin yanı sıra eğitim ve hukuk gibi dini hayatlarının kapsadığı hassasiyetler kendilerine özeldi. Fakat bu durum bu konulardaki ayrışmış yaşantıların birbirlerini etkilemediği anlamını taşımıyor. Özellikle devlet denetimi dışında kalan yerel eğitim faaliyetleri, grupların farklılıklarını derinleştirebilecek özellikler taşıyabiliyordu. Ne de olsa her din mensubu için diğer dinin mensupları doğru yolda olmayan kişiler olarak görülüyor. Osmanlı toplumunda her ne kadar farklı dinî gruplar iyi komşuluklar ve ortaklıklar sergileyip dikkat çekici bir uyum yakalamışlarsa da bu, derinlerdeki bakışı değiştirmiyor. Bu çalışma, bu gruplardan birisi olan Ermenilerin, hatırı sayılır nüfusa sahip oldukları bir şehir olan Sivas’taki eğitim faaliyetlerine yoğunlaşmıştır. Geleneksel eğitimden modern eğitim kurumlarına kadar Sivas’taki Ermeni mektepleri ve faaliyetleri mevcut kaynaklar, araştırmalar ve arşiv vesikaları ışığı altında incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın Ermenilerin Osmanlı içerisindeki eğitim hayatının yanı sıra devletin bu eğitim faaliyetleri karşısındaki duruşuna ve bu faaliyetlerin Ermeniler ve diğer unsurlar arasındaki ilişkileri nasıl etkilediğine dair bir kapı aralaması hedeflenmiştir.
Armenians, one of the most important elements of the Ottoman nation system, had an important place in the Ottoman social structure with their culture and profession. They were among the leading pieces of the mosaic. Although this mosaic was shaped together with the original Ottoman elements and minorities, some of the lives of these communities were progressing in isolation from each other. In accordance with the understanding of the period, the sensitivities covered by their religious life such as education and law, as well as worship, were peculiar to them. However, this does not mean that the divergent experiences on these issues do not affect each other. In particular, local educational activities that were outside the control of the state could have features that could deepen the differences of the groups. After all, for every member of religion, members of other religions are seen as people that unorthodox. Although different religious groups exhibited good neighbourliness and partnerships and achieved remarkable harmony in Ottoman society, this does not change the deep view. This study focused on the educational activities of Armenians, whose they have a considerable density among the city population, in Sivas. The aim of the study is to open a door on the educational life of Armenians in the Ottoman Empire, as well as the state's stance against this educational business and how these activities affect the relations between Armenians and other elements.
