İlkokul Döneminde Dijital Okuryazarlık: Ölçek Geliştirme ve Uygulama


Creative Commons License

berkay f., Hazar E.

EĞİTİM VE İNSANİ BİLİMLER DERGİSİ: TEORİ VE UYGULAMA, cilt.15, sa.29, ss.29-48, 2024 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Bu araştırmanın amacı ilkokul öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeylerine yönelik öz yeterliliklerini ortaya koyacak geçerlik ve güvenirliği kanıtlanmış bir ölçek geliştirmek ve geliştirilen ölçeği uygulayarak öğrencilerin dijital okuryazarlık düzeylerini çeşitli değişkenler bakımından ele almaktır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır ve 491 ilkokul öğrencisi ile ölçek geliştirme çalışmaları yürütülmüş; 122 ilkokul öğrencisi ile uygulama yapılmıştır. Ölçek geliştirme sürecinde yapılan Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) sonucunda toplam varyansı 66,730 olan 18 maddelik, Sosyal-Duygusal, İletişim ve İşbirliği, Dijital İçerik Üretme ve Bilgi ve Veri Okuryazarlığı olarak isimlendirilmiş dört faktörden oluşan bir yapı ortaya çıkmıştır. Doğrulayıcı Faktör Analizi ile 18 maddeden oluşan, 4 boyutlu ölçeğin yeterli uyum değerlerine sahip olduğu doğrulanmıştır. Geliştirilen ölçeğin güvenirlik katsayısı .85 bulunmuştur. Uygulama aşamasının sonuçlarına göre; ilkokul öğrencilerinin kendilerini yeterli düzeyde dijital okuryazar olarak gördükleri; Bilgi ve Veri Okuryazarlığı, İletişim ve İşbirliği ve Sosyal Duygusal boyutlarda yeterli ve dijital içerik üretmede orta düzeyde gördükleri ortaya çıkmıştır. Ölçek genelinde ortalama puanlar arasında cinsiyet bazında anlamlı fark çıkmamış ancak erkek öğrencilerin Sosyal Duygusal, İletişim ve İşbirliği alt boyutlarındaki ortalamaları ile kız öğrencilerinki arasında kız öğrenciler lehine istatistiksel olarak anlamlı şekilde fark olduğu görülmüştür. Sınıf seviyesi değişkenine göre dördüncü sınıfa ait puan ortalamalarının, diğer bütün sınıf düzeylerinden daha yüksek olduğu; ikinci sınıf öğrencilerinin ortalama puanları arasında üç ve dördüncü sınıf öğrencileri lehine anlamlı bir fark olduğu sonucu elde edilmiştir.
Especially during the COVID 19 pandemic period, education continued remotely and stu- dents interacted more with digital tools, which brings to mind the question of whether pri- mary school students have the ability to use digital technology and whether there is a tool to measure this ability. When a field review on digital literacy was conducted, a limited number of studies were found on determining the digital literacy levels of primary school students (Olur and Ocak, 2021; Şahin et al., 2022). This deficiency necessitated a measurement tool that would determine the digital literacy competencies of primary school students. The re- sults of the research are important in terms of revealing digital literacy skills for the correct use of digital tools and environments, especially at early ages, used for education and training purposes during the pandemic period and used by people of all ages in our daily lives, and carrying out studies to eliminate the deficiencies. This study, carried out for two main purposes, is to firstly develop a digital literacy scale with proven validity and reliability to determine the self-efficacy of primary school students regarding their digital literacy levels, and secondly, to consider the digital literacy levels of primary school students in terms of various variables.