Akademik Veri Yönetim Sistemi
Eurasian journal of music and dance (Online), sa.23, ss.127-153, 2023 (Hakemli Dergi)
Bu araştımada, Şemseddin Ziya Bey’in Ümit Yazıcı’nın kişisel arşivinden elde edilen hicaz makamındaki şarkı formunda on eser örneklem kapsamında ele alınmış olup elde edilen veriler form, makam, usûl ve edebi boyutlarıyla tablolaştırılmış ve bu doğrultuda betimsel analiz yapılmıştır. Form analizi boyutunda Kemal İlerici’nin yaklaşımına göre eserlerin formları incelenmiş, beş farklı şarkı formu tespit edilmiştir. Bu yaklaşıma göre, ikiz bütün formunun birinci çeşidinde bir, ikinci çeşidinde dört, üçüncü çeşidinde iki, dördüncü çeşidinde iki, yedinci çeşidinde bir şarkı tespit edilmiştir. On hicaz şarkının makam analizinden elde edilen verilerin sonucunda beş tanesinin hümâyûn, dört tanesinin hicaz, bir tanesinin ise uzzal makamında olduğu tespit edilmiştir. İncelenen şarkılarda bir semâi, üç düyek, dört aksak, bir ağır aksak, bir curcuna usûlü saptanmıştır. Bu bulgular neticesinde en fazla aksak usulünde en az ise semâi, ağır aksak ve curcuna üsûllerinde besteler yaptığı belirlenmiştir. Edebi analiz sonucunda bestelediği on şarkıda, bir tane onlu hece ölçüsü, dokuz tane aruz vezni kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Şemseddin Ziya Bey, nazariye, makam, form, prozodi, usûl incelemesi.
In this research, the data were handled within the scope of Şemseddin Ziya Bey's song recordings in the hejaz
maqam obtained from Ümit Yazıcı's personal archive, and the data obtained were tabulated with their form,
maqam, procedural and literary dimensions and a descriptive analysis was made accordingly. In the form analysis
dimension, the forms of the works were examined according to Kemal İlerici's approach, and five different song
forms were identified. According to this approach, one song was identified in the first type of the twin whole form,
four in the second version, two in the third version, two in the fourth version and one song in the seventh version.
As a result of the data obtained from the maqam analysis of ten hejaz songs, it was determined that five of them
were in the humayun maqam, four were in the hejaz maqam and one was in the uzzal maqam. In the songs
examined, one semâi, three düyek, four aksak, a ağır aksak, and a curcuna rhythm were identified. As a result of
these findings, it was determined that he composed the most compositions in the aksak style and the least in the
semâi, ağır aksak and curcuna styles. As a result of literary analysis, one ten-syllabic meter and nine aruz meter
were used in the ten songs he composed.
Keywords: Şemseddin Ziya Bey, theory, maqam, form, prosody, rythm analysis