Akademik Veri Yönetim Sistemi
Balıkesirli Bir İslam Alimi İmam Birgivi, Prof. Dr. Mehmet Bayyiğit, Doç. Dr. Mehmet Özkan, Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Ali Çanakçı, Dr. Öğr. Üyesi Asem Hamdy Abdelghany, Editör, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları/Eğitim., Balıkesir, ss.130-153, 2019
Muhammed b. Pir Ali el-Birgivî’de (929/1523) Balıkesir’de
doğmuştur. Babasından Arapça ile mantık ilimlerini okumuş ve hıfzını
tamamlamıştır. Sonra İstanbul’da çeşitli medreselerde okumuş,
müderrislik ünvanı kazanmıştır. (981/1573)’de vefat etmiştir. Kabri
Birgi’dedir. Türkçe olarak kaleme aldığı Vasiyetnâme diye meşhur olan
Risâle-i Birgivî bir ilmihal niteliğindedir. Eserde itikâd, ibadet, siyer ve
ahlâk konuları vecîz bir dille anlatılmıştır. Eserin yazma, matbu nüshaları
ve latinize halinde tercümeleri vardır. Risalede vasiyet kelimesi çokça
geçtiği ve iki alt başlık vasiyet ismini taşıdığı için eser vasiyetname
ismiyle şöhret bulmuştur. Tanımlar kısa, ezbere müsait şekilde sade,
teknik bilgilerden uzak, kısa örnekler verilerek kaydedilmiştir. Ahlak
bahislerinde de nasihat şeklinde cümleler geçmektedir. Fıkıh kitaplarının
kerahiye bölümündeki bazı konular vasiyet şeklinde üçüncü şahıslara
hitab edilerek yazılmıştır. Ayrıca, doğrudan tarikat ehl-i muhatap
alınarak nafile ibadetler ve diğer tarikat erkân ve adabı anlatılmaktadır.
Burada bir taraftanda müritler kabrin sadeliği vb. muhtemelen dönemin
bid’at ve hurafelerine karşı uyarılmaktadır. Vasiyetname, Osmanlı
döneminde nazım ve nesir tarzında yazılan ilmihallerden birisidir.
Anahtar Kelimeler: Risale, el-Birgivî, İlmihal, İtikat, Ahlak,
Some İssues Related With Fıgh İn Birgivî's Testament
Abstract
Muhammad b. Pir Ali Birgivî was born in Balikesir in AH. 929/
CE.1523. He studied Arabic and logic sciences from his father and
achieved to be a hafiz. After that, he studied in Istanbul from different
scholars and became a scholar. He died in AH. 981/CE. 1573. His grave
is in Birgi. Risâle-i Birgivî (Pamplet of Birgivî), which is famous as
Vasiyetnâme (Testament) and written in Turkish, is a catechism. In this
work, it is explained issues which are related with belief, prayer, siyar,
and morality in a concise manner. There are manuscripts, printed and
transliteration into Latin alphabet versions of the work. The Pamplet had
a reputation as a testamentary work because the testamentary word was
passed a lot and the two subheadings carried the testamentary name.
Definitions are short, simple for the memorisation, away from technical
information, short examples are recorded. In the moral issues, there are
sentences in the form of advice. Some of the topics in the chapter of
kerahiye in the books of Fiqh are written in the form of a will to third
parties. In addition, by taking into the consideration of a person from an
order (tarikath), it explains the extra worships and manners of orders. In
this section, he warns against the bid’ah/ innovations and superstitions
such as unvarnished graves which were probably done in that period.
Vasiyyetnameis one of the catechism which is written in the form of
poetry and prose in the time of Ottoman period. In this article, it was
tried to bring into consideration of scholars for the Risale-i Birgivî and
make it to be easily accessible for people through transliteration of it into
Latin alphabet.
Keywords: Pamphlet, Birgivî, catechism, belief, Morality, Worsh