Yatağan fayının aktif tektonik özellikleri ve Holosen paleosismolojik tarihçesi, Güneybatı Anadolu, Türkiye


Creative Commons License

Gürsoy H., Kürçer A.

Diğer, ss.87-112, 2022

  • Yayın Türü: Diğer Yayınlar / Diğer
  • Basım Tarihi: 2022
  • Sayfa Sayıları: ss.87-112
  • Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Batı Anadolu’da neotektonik dönemde KKD-GGB yönlü genişleme rejimi altında, kenarları normal faylarla sınırlandırılmış çok sayıda graben ya da yarı graben gelişmiştir. Yatağan Yarı Grabeni, Büyük Menderes ve Gökova grabenleri arasında yer almakta olup, güneybatı kenarı Yatağan Fayı tarafından sınırlandırılmıştır. Yatağan Fayı, 17 km uzunluğunda, K55-65°B genel doğrultulu, 60-65° kuzeydoğuya eğimli, aktif bir normal faydır. Fayın güncel etkinliğini belgeleyen pek çok morfotektonik veri bulunmaktadır. Fay kayma verilerinin kinematik analiz sonuçlarına göre, Yatağan Fayı K40°D ve G40°B yönlü genişlemeli bir tektonik rejim altında gelişmiştir. Bu genişlemeli tektonik rejim, kuzeydoğuya doğru dalan Afrika okyanusal litosferinin üzerinde gelişen yay gerisi genişleme ile ilişkilendirilmiştir. Normal faylar için öngörülen görgül eşitliklere göre, Yatağan Fayı’nın üretebileceği en büyük deprem büyüklüğü Mw 6,48, en büyük yer değiştirme miktarı 0,74 metre, ortalama yer değiştirme miktarı ise 0,43 metre olarak hesaplanmıştır. Yatağan Fayı boyunca yürütülen paleosismoloji çalışmalarında, son 11000 yıl içerisinde, yüzey kırığı üretmiş 4 deprem tanımlanmış ve tarihlendirilmiştir. Yatağan Fayı’nın 1548 yıl ile 3655 yıl arasında değişmek üzere, ortalama 2600 yıllık bir deprem tekrarlanma aralığına sahip olduğu anlaşılmıştır. Paleosismolojik veriden elde edilen ortalama deprem tekrarlanma aralığı (2600 yıl) ve ortalama yer değiştirme miktarı (0,43 metre) göz önüne alındığında, Yatağan Fayı için yıllık kayma hızı ortalama 1,18 mm/yıl olarak hesaplanmıştır.

During the neotectonic period in Western Anatolia, many grabens or half-grabens developed under the NNE-SSW extensional regime, the edges of which were bounded by normal faults. The Yatağan half-graben is located between the Büyük Menderes and Gökova grabens, and its southwestern edge is bounded by the Yatağan Fault. The Yatağan Fault is an active normal fault with a length of 17 km, general strike N55-65°W and dip 60-65° northeast. There are many morphotectonic data documenting the current activity of the fault. According to the results of the kinematic analysis of the fault slip data, the Yatağan Fault developed under a N40°E and S40°W extensional tectonic regime. This extensional tectonic regime has been associated with a backarc extension that developed over the northeastward subducting African Oceanic Lithosphere. According to the empirical equations suggested for normal faults, the maximum expected earthquake magnitude that the Yatağan Fault can produce is Mw 6.48, the maximum displacement amount is 0.74 meters, and the average displacement amount is 0.43 meters have been calculated. In paleoseismology studies conducted along the Yatağan Fault, 4 earthquakes that produced surface ruptures in the last 11000 years were identified and dated. It has been understood that the Yatağan Fault has an earthquake recurrence interval of 2600 years on average, varying between 1548 years and 3655 years. Considering the average earthquake recurrence interval (2600 years) and average displacement (0.43 meter) obtained from the paleoseismological data, the average annual slip rate for the Yatağan Fault was calculated as 1.18 mm/year.