Akademik Veri Yönetim Sistemi
Folklor akademi dergisi (Online), cilt.6, sa.2, ss.631-641, 2023 (Hakemli Dergi)
Antik tiyatroda oyun yazarının niteliği tragedya eserlerinin başarısı ile ölçülse de komedya, tiyatroda tragedya ile aynı oranda değere sahip olmuştur. Komedya tragedya ile birlikte dramatik biçimlerin en önemlileri olarak kabul görmüştür. Komedya türüne olan ilgi, izleyende mutluluk hissini uyandırması oranında artmaktadır. Gerçek yaşamın içerisine komedi unsurlarını yerleştirmek komedi oyun yazarı açısından oldukça zahmetli bir durumdur. İnandırıcı olmak oyun yazarının yaratıcılığı ve oyuncunun yeteneği ile orantılıdır. Gerek tragedya türünde gerek ise dinsel dramatik biçimlerde göz önünde olan entelektüel izleyici profilinin zaman içerisinde halka kanalize olması, tiyatro alanında yeni oyun türlerinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. İtalyan Halk tiyatrosunda Commedia dell’Arte türünün; Alman dramasında Farsların, Shrovedite Oyunlarının (Fastnachtspiele) ve Hanswurst oyunlarının; Geleneksel Türk tiyatrosunda ise orta oyununun ortaya çıkmasının başlıca sebeplerinden biri halkın beğenisini kazanmaya dair duyulan arzudur. Öyle ki halkın beğenisini kazanan oyunlar her zaman daha fazla izlenmiştir. Tragedya türü Aristoteles’in dillendirdiği üzere izleyende bir arınma (katarsis) hissi yaratsa da izleyicinin komedya vasıtasıyla izlediklerine karşı duyduğu mutluluk hissi daha ağır basar. Komedyanın tragedya karşısında tercih edilebilmesinin bir nedeni de budur. Nitekim yaşamın ezici gerçeklerinden bir süreliğine de olsa uzaklaşmak, sahnede temsil edilenler yoluyla kendini mutlu hissetmek her zaman izleyiciyi cezbetmiştir. Gündelik dil ile konuşan, şaşkın, yöreye özgü giyinen, her konuşulanı yanlış anlayan, komik karakterler ya da tiplemeler izleyicide izlediklerine ve karakterlere karşı empati kurmayı daha da kolaylaştırır. İzleyici komedyada yer alan karakterlerin daha gerçekçi olmaları konusunda hemfikirdir. Nitekim bu karakterlere hayatlarının herhangi bir kısmında karşılaşmış ya da karşılaşabilir olmaları muhtemeldir. Komik tiplemelerin benzer birtakım özellikler taşımasının sebebi inandırıcılığı garantilemektir. Çalışmada komedya türünün Alman Hanswurst oyunları ve Geleneksel Türk tiyatrosunun bir uzantısı olan orta oyununda nasıl tezahür ettiğinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu bağlamda her iki türün karakterleri analiz edilecektir. Karakterlerin özellikleri, kostümleri, konuşma dilleri, oyunların konuları, içerikleri ve yapıları yoluyla her iki tür arasındaki benzerlikler ve farklılıklar saptanacaktır. Bu bağlamda çalışmada karşılaştırmalı yöntemden referans alınacaktır.