Afşin-Elbistan Kömür Havzası Hidrolojik Bütçe Hesaplamaları

Değirmenci M., Tezcan L., Yüksek S., Gül Y., Demirci A., Durutürk Y. S., ...Daha Fazla

Ulusal Hidrojeoloji ve Su Kaynakları Sempozyumu - HİDRO’2018, Ankara, Türkiye, 27 - 29 Eylül 2018, ss.86-94

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.86-94
  • Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Madencilik faaliyetleri ile ilgili susuzlaştırma işlemi, işletme ekonomisi ve kaza riskleri açısından önemli bir yere sahiptir. Mevcut saha ölçeğinde ele alındığında üretim yapılacak saha için oluşturulacak Hidrolojik Bütçe ise bu çalışmaların temelini oluşturmaktadır. Hidrolojik bütçe hesaplamalarında ana amaç havzaya giren ve havzayı terk eden su miktarlarını hesaplamaktır. Hidrolojik Bütçe hesaplamalarının sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için, bütçe elemanlarının her birinin mümkün olduğunca ilgili havzayı en iyi temsil edecek şekilde belirlenmesi ve en hassas bir şekilde hesaplanması gerekmektedir. Afşin-Elbistan Kömür havzasındaki mevcut yağış istasyonları havzayı yeterince temsil etmemektedir. Alansal olarak havzanın %57’sinde yağış ölçüm istasyonu bulunmamaktadır. Bu eksikliği gidermek amacıyla bölgedeki mevcut istasyonlara ait veriler kullanılarak havzaya özgü Yağış-Yükselti ilişkisi çıkarılmış ve bu ilişki kullanılarak havzanın yüksek bölgelerine yağış türetilmiştir. Benzer hesaplamalar sıcaklık değerleri için de yapılmıştır. Bilanço hesaplamaları havzanın ova kesimi (1500m yükseltisinin altındaki 731,30 km² alan) ve dağlık kesimi (1500 m yükseltisinin üzerinde engebeli, çoğunluğunu karstik kireçtaşlarının oluşturduğu, çoğu bölgelerinde yeterli toprak örtüsünün bulunmadığı toplam olarak 1328,7 km² alan) için olmak üzere iki ayrı bölge için yapılmıştır. Yapılan bilanço hesaplamaları, havzanın kömür işletmelerinin de içerisinde yer aldığı ova kesimine yağıştan itibaren doğrudan sızan suyun 25-30 MMY düzeyinde olduğunu, bu miktarın ise havzanın tamamında yeraltına sızan toplam 400 MMY düzeyindeki suyun yanında çok çok düşük düzeylerde kaldığını göstermiştir. Kömürlü birimlerin altında yer alan ve söz konusu yeraltısularının büyük çoğunluğunu içerisinde bulunduran karstik özellikteki kireçtaşı akiferinin, üstündeki kömürlü birimleri alttan ve/veya yanlardan içe akışla olabilecek besleme durumu, Afşin-Elbistan kömür havzası için sağlıklı bir şekilde açıklanması gereken en önemli sorun olarak görülmektedir.

Dewatering related to mining activities has an important place in terms of operational economics and accident risks. The hydrological budget that will be established for the area to be produced when it is considered in the existing site scale forms the basis of these studies. The main purpose of hydrological budget calculations is to calculate the amount of water entering and leaving the basin. In order for hydrological budget calculations to be carried out in a properly  way, each budget member must be identified and calculated in the most precise way to best represent the respective basin as far as possible. Current precipitation stations in Afşin-Elbistan Coal Basin do not adequately represent the basin. There is no precipitation measurement station in 57% of the total basin area. To overcome this shortcoming, the precipitation-elevation relationship specific to the basin was extracted using data from existing stations in the region and precipitation was derived from the high altitude regions of the basin using this relationship. Similar calculations have been made for temperature values. Budget calculations were made for two different regions: the plain section of the basin (731,30 km² below the 1500 m elevation) and the mountainous section (a total of 1328,7 km² of uneven terrain above the 1500 m elevation, most of which were formed by karstic limestones; Budget calculations show that the amount of water leaking directly from the precipitation to the plain area where the coal enterprises of the province are located is 25-30 MMY, which shows that the total amount of the recharged water in the plain remained at very low levels compared to the basin-wide recharge of 400 MMY. The subsurface inflow, which can be inferred  from the bottom and / or from the sides  within  the coal bearing units above the karstic limestone aquifer which carries the majority of the groundwaters, is seen as the most important problem that must be explained in a proper way for the Afşin-Elbistan coal basin.