ICER 1. ULUSLARARASI EĞİTİM ARAŞTIRMALARI KONGRESİ, Sivas, Türkiye, 17 Mayıs - 19 Temmuz 2025, ss.28, (Özet Bildiri)
ÖZET
Bu araştırma, farklı okul
kademelerinde sınıf ve okul kurallarının oluşum süreçlerini derinlemesine
incelemek amacıyla, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni
çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. İlkokul, ortaokul ve lise düzeylerinden
toplam 30 öğretmen ve yöneticiyle yürütülen yarı yapılandırılmış görüşmeler
aracılığıyla, kuralların belirlenme, uygulanma ve algılanma süreçleri çok
katmanlı olarak analiz edilmiştir. Bu doğrultuda, araştırmaya katılacak
öğretmenlerin ve yöneticilerin en az 10 yıllık mesleki deneyime sahip olması ve
farklı okul kademelerinde (ilköğretim ve ortaöğretim) görev yapıyor olmaları
temel ölçüt olarak belirlenmiştir. Bulgular, katılımcıların kuralları yalnızca
disiplin sağlama aracı olarak değil; öğrencilerin akademik başarılarını,
sosyal-duygusal gelişimlerini ve sorumluluk bilincini destekleyen temel yapılar
olarak gördüklerini göstermektedir. Kuralların açık, anlaşılır, olumlu
ifadelerle oluşturulması, öğrenci yaş gruplarına uygun biçimde düzenlenmesi ve
sınıf atmosferine uyarlanabilir olması gerektiği vurgulanmıştır. Öğrencilerin
kural geliştirme sürecine katılmalarının kurallara uyumu ve okul aidiyetini
artırdığına dikkat çekilmiştir. Okul yöneticileri ise kuralların, okulun
vizyonu ve temel değerleriyle tutarlı şekilde, tüm paydaşların katılımıyla
yapılandırılmasının önemine işaret etmiştir. Eğitim kademesi yükseldikçe
kuralların uygulanabilirliğinin azaldığı; özellikle ortaöğretim düzeyinde
öğrenci özerkliği ve akran etkilerinin bu süreci zorlaştırdığı tespit
edilmiştir. Katılımcılar, cezalandırıcı yaklaşımlar yerine eğitici,
destekleyici ve rehberlik odaklı disiplin anlayışlarının benimsenmesi
gerektiğini belirtmiştir. Araştırma bulguları, kapsayıcı ve gelişimsel temelli
bir kural sisteminin, öğrenme ortamlarının niteliğini destekleyici bir unsur
olarak işlev görebileceğine işaret etmektedir.