Akademik Veri Yönetim Sistemi
ATAG 25- Aktif Tektonik Araştırma Grubu Çalıştayı, İstanbul, Türkiye, 1 - 02 Aralık 2022, ss.39-40
Anadolu Bloğu’nun iç deformasyonunda önemli bir yere sahip olan 450 km uzunluğundaki Orta
Anadolu Fay Sistemi, kuzeyde Deliler Fayı, orta bölümde Kayseri yöresi diri fayları ve güneyde
Ecemiş Fayı ile temsil olunur. Sol yanal doğrultu atımlı iki fay zonundan Deliler Fayı ile Ecemiş
Fayı arasındaki yaklaşık 50°’lik açısal fark, Kayseri yöresinde yerel bir genişlemeye neden olmuş
ve bu genişlemeye bağlı olarak bu bölgedeki normal faylar gelişmiştir. Bu faylardan Erkilet ve
Yeşilhisar Fay Zonları, bu genişleme alanını sırasıyla kuzeybatıdan ve batıdan sınırlayan aktif
normal fay zonlarıdır. 49 km uzunluğundaki Erkilet Fay Zonu, K50°D doğrultusunda uzanan,
GD’ya eğimli, genellikle aralı-aşmalı bir geometriye sahip olan sol yanal doğrultu atım bileşenli
normal fay segmentlerinden oluşan aktif bir zon olup, Kayseri metropolünün yerleşmiş olduğu
ovanın kuzey kenarını sınırlandırmaktadır. Yeşilhisar Fay Zonu ise yaklaşık 40 km uzunluğunda,
K-G doğrultulu ve doğuya eğimli aktif bir normal fay zonu olup, Sultansazlığı çek-ayır havzasının
batı kenarını sınırlamaktadır.
Erkilet ve Yeşilhisar Fay Zonları, Kapadokya bölgesinin doğusunda yaygın olarak gözlenen yataya
yakın konumlu Neojen yaşlı volkanoklastikler ve Erciyes yöresi volkanitleri ile Kuvaterner yaşlı
çökellerin dokanağını kontrol eder ve yer yer Kuvaterner çökellerini keser. Her iki zonun aktif
tektonik özelliklerinin belgeleyen çizgisel fay sarplıkları, kesilmiş alüvyon yelpazeleri, askıda
kalmış vadiler gibi çok sayıda tektonomorfolojik veri bulunmaktadır. Görgül eşitliklere göre,
Erkilet ve Yeşilhisar Fay Zonları’nın üretebilecekleri en büyük depremler sırasıyla Mw 7,09 ve
Mw 6,97 olarak hesaplanmıştır.
Bu çalışmada, Erkilet ve Yeşilhisar Fay Zonları’nın aktif tektonik ve paleosismolojik özelliklerini
ortaya koyabilmek amacıyla, Erkilet Fay Zonu üzerinde 1, Yeşilhisar Fay Zonu üzerinde ise 3
paleosismolojik hendek çalışması gerçekleştirilmiştir. Hendeklerden ölçülen fay düzlemi kayma
verilerinin kinematik analizlerine göre, Erkilet Fay Zonu K53°B – G53°D yönlü, Yeşilhisar Fay
Zonu ise K87°B – G87°D yönlü genişlemeli bir tektonik rejim altında gelişmiştir. Hendek
stratigrafisi ve yapısal özellikler göz önüne alınarak yapılan değerlendirmede, Erkilet Fay Zonu
üzerinde son 16.000 yıldan günümüze 4 deprem, Yeşilhisar Fay Zonu üzerinde ise son 15.000
yıldan günümüze 4 deprem tanımlanmış ve bu depremler radyokarbon (14C) yöntemi ile
tarihlendirmişlerdir. Erkilet Fay Zonu üzerinde meydana gelen son deprem GÖ. 7500’lü yıllarda,
bir önceki deprem GÖ. 10.000’li yıllarda, iki önceki deprem GÖ. 12.750’li yıllarda ve en eski
deprem GÖ. 15.500’lü yıllarda meydana gelmiştir. Yeşilhisar Fay Zonu üzerindeki son depremin
GÖ. 1300’lü yıllarda, bir önceki depremin GÖ. 5000’li yıllarda, iki önceki depremin GÖ. 11.000’li
yıllarda ve en eski depremin ise GÖ. 12.000’li yıllarda meydana geldiği tespit edilmiştir. Deprem
tarihçelerinden anlaşıldığına göre, her iki fay zonu da düzenli bir deprem tekrarlanma aralığına
sahip değildir. Bununla birlikte Erkilet Fay Zonu üzerinde meydana gelen son depremden
günümüze kadar yaklaşık 7500 yıl, Yeşilhisar Fay Zonu üzerinde meydana gelen son depremden
günümüze kadar ise yaklaşık 1300 yıl geçmiş olması bu fay zonlarının deprem üretme
potansiyellerinin giderek arttığına işaret etmektedir. Bu çalışma, Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan “Türkiye Yerkabuğu Özellikleri ve
Jeodinamiğinin Araştırılması Projesi” kapsamında desteklenmektedir.