Bibliyografik araştırmaların en önemli kaynakları arasında tezkire ve tabakât türündeki eserler bulunmaktadır. Ancak bu eserlerde aktarılan bilgilerin bazen bilinçli olarak, bazen ise sehven hatalı içerikler barındırdığı gözlemlenmiş ve bu durum bazı tezkire yazarları tarafından eleştirilmiştir. Şair, musikîşinas, hattat ve devlet adamı olan, Zihnî-i Bağdâdî hakkında mevcut bilgilerimiz de büyük ölçüde tezkirelerde yer alan kayıtlara dayanmaktadır. Bununla birlikte, bu bilgilerin hem sınırlı olduğu hem de Zihnî’nin adıyla ilgili çeşitli yanlışlıklar içerdiği dikkat çekmektedir. Zihnî’nin hayatına dair diğer önemli bir bilgi kaynağı, onun istinsah ettiği nüshaların ferağ kayıtları ve bu nüshalar üzerine düşürdüğü notlardan elde edilmiştir. Bu çerçevede, Zihnî’nin Mehmet Paşa ile birlikte Rakka’dan İstanbul’a, ardından Mehmet Paşa’nın Trabzon valiliğine atanması nedeniyle Karadeniz yoluyla İstanbul’dan Trabzon’a yaptığı seyahat; bu süreçte Sinop, Kastamonu ve Giresun gibi duraklarda bulunduğu tespit edilmiştir. Bu makalede, tezkirelerde Zihnî hakkında aktarılan bilgiler incelenmiş; ayrıca istinsah ettiği nüshaların ferağ kayıtları ve zahriyelerinde yer alan notlar değerlendirilerek Zihnî’nin hayatı, eserleri ve Anadolu ile Karadeniz seyahati hakkında yeni bilgi ve bulgular sunulmuştur.
Among the most essential sources for bibliographical research are works of the tazkira and tabaqāt genres. However, it has been observed that the information conveyed in these works sometimes includes inaccuracies, either deliberately or inadvertently, a point that has drawn criticism from certain tazkira authors. Our current knowledge about Zihnī al-Baghdādī—renowned as a poet, musician, calligrapher, and statesman—primarily relies on the records found in these tazkiras. Nevertheless, these records are both limited and riddled with various inaccuracies concerning Zihnī's name. Another critical source of information about his life comes from the colophon records of the manuscripts he transcribed and the notes he inscribed on these works. Within this context, it has been established that Zihnī traveled with Mehmed Pasha from Raqqa to Istanbul and subsequently from Istanbul to Trabzon via the Black Sea, following Mehmed Pasha’s appointment as the governor of Trabzon. During this journey, Zihnī stopped in locations such as Sinop, Kastamonu, and Giresun. This article examines the information about Zihnī presented in the tazkiras and evaluates the colophon records and marginal notes in the manuscripts he transcribed, providing new insights and findings about his life, works, and travels in Anatolia and the Black Sea region.
