Akademik Veri Yönetim Sistemi
Osmanlı Aklını Okumak -Giriş-, Birol Gündoğdu, Editör, Sivas Republican University Rectorate Printing Press, Sivas, ss.75-87, 2023
Sivas, 1243’de gerçekleşen Kösedağ Savaşı’ndan, 1402 Ankara Savaşı’na bu toprakların yıkım süreçlerini ve büyük sarsıntılarını doğrudan yaşayan bir şehirdir. XIV. asırda Türkiye Selçuklu Devleti, İlhanlılar, Eretnalılar ve Kadı Burhaneddin Devleti ve nihayet Osmanlı Devleti’nin idaresini görmüştür. XV. yüzyılda Osmanlı-Akkoyunlu mücadelesi yaşanırken Akkoyunlular tarafından yağmalanan şehirlerden birisi de Sivas’tır. İdaresindeki istikrarsızlığın halkta olumsuz bir ruhi durum oluşturması mümkün olmakla birlikte, bu durumun bir baskı unsuru olarak şehrin idarecilerine yansıtılması da kuvvetle muhtemeldir. Ancak bu konuda daha açık bir değerlendirme yapabilmek için Sivas’ın Osmanlı idaresi altında nasıl yönetildiğini bilmek gerekir. Bunun için şehri yönetenlerin de sahip olduğu vazifeyi, temsil ettiği Devlet-i Ali Osman nazarıyla nasıl değerlendirdiği ve Osmanlı devlet aklının da burada nasıl işlediğini kanıtlarıyla ortaya koymak önemli bir mesele olacaktır. Osmanlı Devleti’ne ait arşiv belgeleri, dönem kaynakları ve araştırma eserler bize bu konuda çok geniş malumatlar vermektedir. Elde edilen veriler üzerinden Osmanlı devlet aklının Sivas’ta nasıl işlediğine dair çok şey yazılabilir. Ancak burada devlet aklına yönelik daha sonra da yapılacak çalışmalara örnek olması açısından şehrin siyasal ve toplumsal olarak belki de en yoğun olduğu XVI. yüzyılla sınırlandırılmıştır. Bu yüzyıla ait konuyla ilgili daha çok ve çeşitli örnekler verilebilirdi. Ancak esas olan Sivas’ta devlet aklının nasıl işlediğini anlaşılır hale getirebilmektir. Bu minvalde nicelikli bilgiler vermek yahut bu yüzyılda şehirde yaşanan olayları ayrıntılarıyla anlatmak yoluna gidilmemiştir. Merkez ve taşra bağlamında Devlet aklının daha iyi anlaşılır hale gelmesine yardımcı olabilecek değerde önemli görülen örnekler üzerinden konuyu açıklama yolu tercih edilmiştir.
Sivas is a city in central Anatolia that directly
suffered the adverse consequences of destruction and great shocks of many
conflicts ranging from the Kösedağ Battle of 1243 to the Ankara Battle of 1402.
In the fourteenth century, the city was ruled by the Seljukian Empire of
Turkey, the Ilkhanids, the Eretnaids, the Kadı Burhaneddin State and the
Ottoman Empire, respectively.Sivas
was one of those cities plundered by the Aqqoyunlu during the Ottoman-Aqqoyunlu
struggle for dominance in the fifteenth century. While it is possible that the instability in the administration of Sivas
created a negative mood among the inhabitants of the city, it is also highly
likely that this situation was reflected on the administrators of the city as
an element of pressure. However, in order to make a clearer assessment on this
issue, it is necessary to know about how Sivas was governed under Ottoman rule.
In this context, it is important to reveal how the city's administrators
considered their duties in the light of Ottoman Empire they represented, and
how the Ottoman state mind functioned. Archival documents, sources from the
period and research works on the Ottoman Empire provide us with extensive
information on this subject. Much can be written about how the Ottoman state
mind functioned in Sivas based on the data obtained. However, in order to set
an example for future studies on the Ottoman state mind, the scope of the study
is limited to the sixteenth century when the city was perhaps the most
politically and socially busy. Many examples from this century could be given.
However, the main purpose of this study is to explain how the state mind
functioned in Sivas at that time. In this respect, quantitative information or
detailed descriptions of the events that took place in the city in this century
were excluded. Instead, the subject of the study was explained through
important examples that can help to better understand the state mind in the
context of the center and the peripherical provinces.