Akademik Veri Yönetim Sistemi
İslâm Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, cilt.9, sa.2, ss.317-341, 2024 (Hakemli Dergi)
İslâmî ilimlere dair temel eserlerin ve özellikle İslâm’ın iki ana kaynağı olan Kur'an ve Sünnetin anlaşılmasında belâgat ilminin özel bir yeri vardır. Bu önemine binaen birçok âlim belâgat ilmine ait eserler yazmışlardır. Bu âlimlerden birisi de Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed elHudayrî es-Süyûtî eş-Şâfiî’dir (ö. 911/1505). Ancak Süyûtî’nin belâgat ilmine dair eserleri ve onun belâgat anlayışı konusunda yeterli araştırma yapılmamıştır. Literatür taraması neticesinde ulaştığımız birkaç çalışmada da onun belâgata dair eserlerinin sayısı, tespiti gibi tali konulara yoğunlaşılmış; Süyûtî’nin belâgat ilmindeki yeri, belâgat anlayışı gibi aslî konular yeterince ele alınmamıştır. Bu çalışma onun belâgat anlayışını, belâgat ilmindeki yerini ve eserlerinin belâgat alanı açısından önemini tespit etmek için yapılmıştır. Bu bağlamda Süyûtî’nin belâgatla ilgili eserleri incelenmiş, toplanan veriler analiz edilmiş ve elde edilen bulgular neticesinde onun belâgat ilmine önem verdiği, belâgatı teorik olarak anlattığı Ukûdu’l-cümân gibi eserlerinde Mâverâünnehir merkezli Kelâmcılar ekolüne uygun bir belâgat anlayışına; belâgat uygulamalarına ağırlık verdiği Cene’l-cinâs gibi eserlerinde de Irak-Şam-Mısır Edebiyatçılar ekolünü yansıtan bir belâgat anlayışına sahip olduğu, onun bir belâgat kuramcısı olmaktan ziyade bir belâgat uygulayıcısı olduğu, belâgatı amaç olarak değil araç olarak değerlendirdiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu araştırma Süyûtî’nin belâgat ilmindeki yerini, onun belâgat anlayışını tespit açısından önem arz etmektedir. Anahtar Kelimeler: Arap Dili ve Belâgatı, Meânî, Beyân, Bedîʻ, Süyûṭî, Ukûdü’l-cümân, Cene’l-cinâs.
The science of rhetoric has a special place in understanding the basic works of Islamic sciences, and especially the Quran and the Sunnah, which are the two basic sources of Islam. Due to this importance, many scholars have written works on the science of rhetoric. One of these scholars is Abd al-Rahman ibn Kamal al-Din Abi Bakr ibn Muhammad ibn Sabiq al-Din Jalal al-Din al-Misri al-Suyūtī al-Shafi’i (d. 911/1505). However, sufficient research has not been done on Suyūtī 's works on the science of rhetoric and his understanding of rhetoric. The few studies we found as a result of the literature review focused on secondary issues such as the number and identification of his works on rhetoric; Fundamental issues such as Suyūṭī’s place in the science of rhetoric and his understanding of rhetoric have not been adequately addressed. This study was carried out to determine his understanding of rhetoric, his place in the science of rhetoric and the importance of his works in terms of the field of rhetoric. In this context, Suyūtī 's works on rhetoric were examined, the collected data were analyzed and as a result of the findings, it was concluded that he gave importance to the science of rhetoric and in his works such as Uqud Al Juman, where he explained rhetoric theoretically, he had an understanding of rhetoric in accordance with the School of Theologians based in Transoxiana; It has been concluded that he has an understanding of rhetoric that reflects the Iraq-ShamEgyptian School of Literature in his works such as Jany al-jinas, where he focuses on rhetoric practices, that he is a rhetoric practitioner rather than a rhetoric theorist, and that he evaluates rhetoric as a tool rather than a goal. This research is important in terms of determining Suyūtī 's place in the science of rhetoric and his understanding of rhetoric. Keywords: Arabic Language and Rhetoric, Meanings, Bayân, Badîʻ, Suyūtī, Uqud al-Juman, Jany al-jinas.