8. Uluslararası Mermer ve Doğaltaş Kongresi - MERSEM 2012, Afyonkarahisar, Türkiye, 13 - 15 Aralık 2012, ss.471-477
Travertenlerin dayanıklılığı, bunların
ayrışmaya, aşınmaya, bozulmaya karşı direncinin kalitesi ve uzun dönem
kullanılabilirliliğinin devam etmesi olarak tanımlanmaktadır. Yapı taşlarının
dayanıklılığını belirlemek için değişik testler geliştirilmiştir. Bu testler
genel olarak uzun dönem atmosferik koşullarda ve hızlandırılmış laboratuar
testleri olmak üzere iki durumda yapılmaktadır. Taşların dayanımını etkileyen
faktörlerin başında donma-çözülme süreçleri gelmektedir. Laboratuarda yapılan
ve hızlandırılmış testler olarak bilinen donma-çözülme çevrimleri, havada, suda
veya değişik kimyasal katkılı sıvılarla yapılan deneylerdir. Taşların
donma-çözülme çevrimleri öncesi ve her 5 ila 10 çevrim periyotlarında
tahribatsız ve tahribatlı birçok dayanım testleri yapılmakta, taşların fiziksel
ve mekanik özelliklerindeki değişimler belirlenerek dayanıklılığı
araştırılmaktadır. Sivas bölgesi sıcak su kaynakları ve meteojen kökenli göl
tipi traverten yatakları ve rezervleri bakımından oldukça zengindir. Bu
çalışmada Sivas ili yakın çevresinde halen üretimi yapılan ticari olarak Beyaz,
Skabaz, Sarı ve Mistik adlı dört değişik travertenin donma-çözülme çevrimleri
öncesi ve çevrim sonrası dayanım özellikleri tahribatsız ve tahribatlı
laboratuar deneyleri ile belirlenmiştir. Bütün travertenlerin donma çözülme
çevrimleri arttıkça dayanımlarında azalmalar olduğu ve en fazla dayanım kaybı
mistik travertenlerde olduğu görülmüştür.
Durability
of travertine stone is defined as the quality of resistance to weathering,
alteration, decaying and persistence of long use time. Various durability tests
were developed to determine durability of construction stones. These tests are
carried out in two cases; long term field tests and accelerated tests in
laboratory. Freeze and thaw cycles are the main factor on the durability of
stones. Accelerated freezing and thawing tests are carried out in air, water
and various liquid environments with chemical additives. In order to examine
the physical and mechanical changes on stones, some destructive and
non-destructive tests are carried out before experiments and every five or 10
freeze-thaw cycles. Sivas region is
fairly rich in geothermal resources and meteogenic lagoon-type travertine beds
and reserves. In this study, durability properties of four different
travertines, which are market-named as light, scabas, yellow and mystic
travertine, have been defined after freeze-thaw cycles by some destructive and
non-destructive experiments. It is observed that travertine durability
decreased with increasing number of cycles and highest durability lost was seen
on mystic travertine.