Donma Çözülme Süreçlerinin Sivas Travertenlerinin Dayanımına Etkisi


Yüksek S., Gül Y., Şengün B., Doğan T.

8. Uluslararası Mermer ve Doğaltaş Kongresi - MERSEM 2012, Afyonkarahisar, Türkiye, 13 - 15 Aralık 2012, ss.471-477

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Afyonkarahisar
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.471-477
  • Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Travertenlerin dayanıklılığı, bunların ayrışmaya, aşınmaya, bozulmaya karşı direncinin kalitesi ve uzun dönem kullanılabilirliliğinin devam etmesi olarak tanımlanmaktadır. Yapı taşlarının dayanıklılığını belirlemek için değişik testler geliştirilmiştir. Bu testler genel olarak uzun dönem atmosferik koşullarda ve hızlandırılmış laboratuar testleri olmak üzere iki durumda yapılmaktadır. Taşların dayanımını etkileyen faktörlerin başında donma-çözülme süreçleri gelmektedir. Laboratuarda yapılan ve hızlandırılmış testler olarak bilinen donma-çözülme çevrimleri, havada, suda veya değişik kimyasal katkılı sıvılarla yapılan deneylerdir. Taşların donma-çözülme çevrimleri öncesi ve her 5 ila 10 çevrim periyotlarında tahribatsız ve tahribatlı birçok dayanım testleri yapılmakta, taşların fiziksel ve mekanik özelliklerindeki değişimler belirlenerek dayanıklılığı araştırılmaktadır. Sivas bölgesi sıcak su kaynakları ve meteojen kökenli göl tipi traverten yatakları ve rezervleri bakımından oldukça zengindir. Bu çalışmada Sivas ili yakın çevresinde halen üretimi yapılan ticari olarak Beyaz, Skabaz, Sarı ve Mistik adlı dört değişik travertenin donma-çözülme çevrimleri öncesi ve çevrim sonrası dayanım özellikleri tahribatsız ve tahribatlı laboratuar deneyleri ile belirlenmiştir. Bütün travertenlerin donma çözülme çevrimleri arttıkça dayanımlarında azalmalar olduğu ve en fazla dayanım kaybı mistik travertenlerde olduğu görülmüştür.

Durability of travertine stone is defined as the quality of resistance to weathering, alteration, decaying and persistence of long use time. Various durability tests were developed to determine durability of construction stones. These tests are carried out in two cases; long term field tests and accelerated tests in laboratory. Freeze and thaw cycles are the main factor on the durability of stones. Accelerated freezing and thawing tests are carried out in air, water and various liquid environments with chemical additives. In order to examine the physical and mechanical changes on stones, some destructive and non-destructive tests are carried out before experiments and every five or 10 freeze-thaw cycles.  Sivas region is fairly rich in geothermal resources and meteogenic lagoon-type travertine beds and reserves. In this study, durability properties of four different travertines, which are market-named as light, scabas, yellow and mystic travertine, have been defined after freeze-thaw cycles by some destructive and non-destructive experiments. It is observed that travertine durability decreased with increasing number of cycles and highest durability lost was seen on mystic travertine.