Akademik Veri Yönetim Sistemi
9. ULUSLARARASI MUHASEBE VE FİNANS ARAŞTIRMALARI KONGRESİ, Tokat, Türkiye, 29 Eylül - 01 Ekim 2022, ss.88-89
Verimlilik ve endüstriyel organizasyon literatüründe firma performansı terimi anlamı çok açık olmasa da sıkça
kullanılmaktadır. Bu terim, bir firmanın finansal sağlığının ölçüsü olarak kullanılır ve ayrıca aynı endüstrideki
firmaları ya da farklı sektörleri karşılaştırıp değerlendirmek için de kullanılmaktadır. Bir firmanın finansal sağlığını
ölçmek için birden çok yol vardır. Bu nedenle firma performans ölçümünde firma değeri, varlık getirisi, öz sermaye
getirisi, kaynak kullanım verimliliği gibi çeşitlik finansal sağlık değişkenlerinin ele alınması gerekmektedir.
Buradaki sorun birden çok değişken aracılığıyla ifade edilen firma performansını verebilecek bir yapının/modelin
belirlenmesidir. Bu çalışmanın amacı, doğrudan gözlenemeyen ve gizli değişken olarak adlandırabileceğimiz firma
performansını çeşitli göstergeler ve nedenleri de içinde barındıran bir model ile tahmin etmektir. Gerçek/doğru bir
firma performansı ebetteki ki kendi bünyesine ait değişkenler cinsinden açıklanabilir. Örneğin firmanın yaşı, boyutu,
borç öz kaynak oranı, reklam yoğunluğu, yabancı destekçiler vb. gibi. Bu sebep ile ilk olarak firma performansını
firmanın kendine ait değişkenlerinin bir vektörü cinsinden açıklanmalıdır. İkinci olarak doğru firma performansını
verebilecek hem muhasebe hem de piyasa temelli değişkenler cinsinden göstergelerin belirlenmesi gerekmektedir.
Bu durumun nedeni muhasebe temelli değişkenlerin firmanın geçmiş finansal sağlığı üzerinde bir bilgi verirken
piyasa temelli değişkenlerin ise gelecek finansal sağlık yapısı üzerinde bilgi vermesidir. Bu yüzden doğru firma
performansı için bu göstergelerin iyi bir biçimde belirlenmesi gerekmektedir. Burada firma performansı için bahsi
geçen bu iki yapı (gösterge ve nedenler grubu) Jöreskog ve Goldberger (1975) tarafından geliştirilen Çoklu Gösterge
Çoklu Nedensellik- MIMIC modeline uyar. Çalışmada MIMIC ile firma performansı değerlendirmesi yapmak için
BİST-Kamu Aydınlatma Platformundan imalat sektöründe faaliyet gösteren üç alt sektör (İnşaat, Dokuma Giyim,
Parkende) seçilerek veri elde etme işlemi gerçekleştirilmiştir. Çalışma verisi son üç yılı kapsamaktadır. Kurulan
modelde gösterge değişkenleri varlık getirisi (ROA) ve Tobin’s Q olarak ele alınmıştır. Nedensel değişkenler ise
yaş, yaşın karesi, boyut, boyutun karesi, borç öz kaynak oranı, reklam yoğunluğu, yabancı destekçiler ve yabancı
destekçilerin karesidir. Karesel etkilerin seçimi değişkenlerin monoton olmayan doğasının firma performansı
üzerindeki etkisini hesaba katmak içindir. MIMIC modeli ile elde ettiğimiz sonuçlar, nedensel değişkenlerde
beklenildiği gibi olup sadece borç öz kaynak oranı hariç tüm değişkenlerin anlamlı olduğu yönündedir. Karesel
etkilerde ise sadece yaşın karesi anlamlı çıkmıştır. Bu sonuç yaşın firma performansı ile U şeklinde bir ilişkiye sahip
olduğuna işaret etmektedir. Belirlenen gösterge değişkenleri (ROA ve Tobin’s Q) ile firma performansı anlamlı bir
ilişkiye sahiptir. Ayrıca kurulan model ve analiz neticesinde firma performansı, bu değişkenler aracılığıyla yüksek
oranda açıklanma oranına sahip olduğu elde edilmiştir.