MADDE BAĞIMLILIĞI TANISI ALMIŞ BİREYLERDE BENLİK SAYGISI VE SOSYAL DIŞLANMA ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İlayda TEKTAŞ SOY

Danışman: Semra Kocataş

Özet:

Bu çalışma; madde bağımlılığı tanısı almış bireylerde benlik saygısı ve sosyal dışlanma algıları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi AMATEM servisinde 10 Temmuz-10 Ekim 2018 tarihleri arasında yatarak tedavi gören 239 hasta, örneklemini ise araştırma kriterlerine uyan 207 hasta oluşturmuştır. Verilerin toplanmasında “Tanıtıcı Bilgi Formu”, “Benlik Saygısı Değerlendirme Ölçeği-Kısa Formu” ve “Sosyal Dışlanma Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 25 istatistiksel paket programında kayıt altına alınarak, frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, Spearman korelasyon testi, Mann Whitney U, Kruskal-Wallis H testleri yardımıyla çözümlenmiştir.

Çalışmaya katılanların %83.1’nin erkeklerden oluştuğu, %35.7’si 26-35 yaş aralığında olduğu, %71.5’inin medeni durumunun bekar, %40.3’ünün eğitim durumunun ortaokul mezunu olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların %60.9’u herhangi bir işte çalışmamaktadır. Çalışmada madde kullanımı nedeniyle sosyal olarak dışlandığını düşünenlerin oranı %84.5 olarak bulunmuştur. Dışlandığını düşünen bireylerin verdikleri cevaplara göre; katılımcıların %71.4’ü ailesi tarafından dışlanmaktadır.

Benlik saygıları ile sosyal dışlanmışlık algıları arasında; araştırmaya katılan madde bağımlılarının olumlu benlik saygıları ile maddi yoksunluk (r=-.202, p<01), sosyal haklardan yoksunluk (r=-.420, p<.01) ve sosyal katılımcılık (r=-.295, p<.01) arasında negatif yönde çok güçlü ilişkilerin olduğu saptanmıştır. Bu bulgulara dayalı olarak araştırmaya katılan madde bağımlılarındaki sosyal dışlanmışlık algısının olumlu benlik saygısından etkilendiği ortaya çıkmıştır.  Katılımcıların olumsuz benlik algıları ile sosyal katılımcılık (r=.210, p<.01) ve kültürel entegrasyon (r=.141, p<.05) arasında pozitif yönde güçlü ilişkiler bulunmuştur. Bu bulgulara dayalı olarak madde bağımlısı katılımcıların sosyal katılımcılık ve kültürel entegrasyon konularındaki sosyal dışlanmışlık algılarının, onların olumsuz benlik saygılarından etkilendiği saptanmıştır.

Bu sonuçlar; genelde birinci basamak sağlık çalışanlarına özelde ise bir sağlık eğiticisi olan halk sağlığı hemşirelerine madde bağımlılığını önlemede ve bağımlı olan kişileri topluma kazandırmak için destek olma konusunda önemli rol ve sorumluluklar düştüğünü göstermektedir. Halk sağlığı hemşirelerinin gençleri, aileleri ve toplumu maddenin zararları hakkında bilgilendirmeleri ve konu ile ilgili farkındalıklarını arttırmaları önerilebilir.

Anahtar Kelimeler: Benlik saygısı, hemşirelik, madde bağımlılığı, sosyal dışlanma, sosyal dışlanma algısı