Yamadağ volkanizmasının kangal-divriği (Sivas) arasında kalan kuzey kesimlerinin petrolojisi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: AHMET MAVİ

Danışman: Taner Ekici

Özet:

Orta  Anadolu’da  Torid  Tektonik  Kuşağı  üzerindeki  Anatolid  levhası  üzerinde  yeralan Yamadağı Volkanitleri, Malatya ilinin kuzey-kuzeybatısından Sivas ilinin güneydoğusu arasında  oldukça  geniş  bir  alanda  yüzlekler  sunmaktadır.  Üst  Miyosen-Pliyosen  yaşlı Yamadağı Volkanitleri en altta andezitik ve bazaltik aglomera seviyeleri ile başlamakta üzerine  çoğuklukla  bazalt,  trakibazaltik  ve  daha  az  oranda  da  andezit  ve  dasit’lerden oluşan  bir  istifle  gelmektedir.  Yamadağı  Volkanitlerinin  alt  seviyelerini  oluşturan aglomeralar çoğunlukla  bazaltik ve nadiren de  andezitiktir. Andezitik aglomeralar  açık mor  renkli  bazaltik  aglomeralar  ise  siyah-mor  renkli  olarak  gözlenmektedir. Aglomeratik  seviyeler  geçişli  olup  bunların  üzerine  de  bazalt  ve  andezitlerden  oluşan lav akıntıları gelmektedir. Yamadağı Volkanitleri içerisinde gözlenen andezitik kayaçlar grimsi  mor  renkli  olup  orta-ince  tane  boyutludur.  Bazaltlar  ise  siyah  ve  siyahımsı  mor renklerde  ve  ince  tanelidirler.  Yamadağı  Volkanitleri  içerisinde  gözlenen  dasitik kayaçlar ise grimsi beyaz renki olup, orta ince tanelidirler.  Jeokimyasal olarak Yamadağı Volkanitlerinden trakibazaltların alkalin; bazalt, bazaltik andezit  ve  dasit’lerin  ise  subalkalin  alanda  yerleştikleri  görülmektedir.  Subalkali kayaçların  toleyitik-kalkalkalin  alt  gruplarını  belirlemeye  yönelik  AFM  üçgen diyagramında  ise  kalkalkalin  karakter  gösterdikleri  görülmektedir.  Yamadağ volkanitlerinde fraksiyonel kristalleşme etkilerinin yanı sıra dasitik kayaçlardan bazaltik kayaçlara  doğru  kısmi  ergime  miktarlarında  artış  olduğu  ve  hafif  nadir  toprak elementlerin ağır nadir toprak elementlere göre daha fazla zenginleşmiş olması kabuksal malzeme etkisinin de önemli olduğunu göstermektedir.  Yamadağı  volkanizmasının  Üst  Kretase-Eosen  döneminde  Neotetis  okyanusunun kapanmasını  izleyen  evrede  Neotetisin  yitimi  sonucu  litosferik  dilimden  açığa  çıkan akışkanlar  tarafından  metasomatizmaya  uğratılmış  bir  manto  kaynağından  itibaren  Üst Miyosen-Pliyosen yaş aralığında oluşmuş olabileceği öne sürülmektedir.