Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUHAMMED SAİT ÖĞÜT
Danışman: Semra Kocataş
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Bu araştırma, sağlık çalışanlarının üçüncü el sigara dumanı hakkındaki bilgi, tutum ve inançları ile maruziyet durumları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Kesitsel tipte olan araştırmanın evrenini Sivas il merkezinde bulunan üç farklı kamu hastanesinde (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Uygulama ve Araştırma Hastanesi, Sivas Numune Hastanesi, Sivas Devlet Hastanesi) görev yapan sağlık çalışanları (hemşire, ebe ve doktor) oluşturmuş olup örnekleminde ise hastanelerden tabakalı rastgele örneklem yöntemi ile seçilmiş olan toplam 343 sağlık çalışanı yer almıştır. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu ve Üçüncü El Sigara Dumanı Hakkındaki İnançlar Ölçeği aracılığıyla hastane ortamında yüz yüze anket yöntemiyle Eylül 2023-Aralık 2023 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS v.27. paket programı ile analiz edilmiş ve anlamlılık düzeyi p<0.05 kabul edilmiştir.
Katılımcıların %65.9’u kadın, %79.9’u 22-34 yaş arasında olup %59.8’si hemşire, %30.0’u hekim ve %10.2’si ebedir. Sağlık çalışanlarının %35.9’unun sigara içtiği, %94.5’inin son 30 günde sigara dumanına maruz kaldıkları saptanmıştır. Çalışmada katılımcıların %86’sının ikinci el sigara dumanı, %97.7’sinin üçüncü el sigara dumanı kavramını duymadıkları, sağlık çalışanlarının %19.2’sinin kapalı alanlarda sigara içen kişileri uyarmadıkları, %94.5’inin yanlarında sigara içilmesine izin verdikleri, %47.6’sının evlerinde sigara içildiği belirlenmiştir. İkinci ve üçüncü el sigara dumanı kavramı hakkında bilgi sahibi olmayan sağlık çalışanlarının bilgi sahibi olan sağlık çalışanlarına göre pasif içiciliğe maruz kalma oranlarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu bulunmuştur (p<0.05).
Sağlık çalışanlarının Üçüncü El Sigara Dumanı Hakkındaki İnançlar Ölçeği toplam puan ortalamalarının 4.23±0.72, ölçeğin sağlığa etkisi alt boyut puan ortalamalarının 4.27±0.71 ve çevrede kalıcılık alt boyut puan ortalamalarının ise 4.18±0.78 olduğu, sağlık çalışanlarının üçüncü el sigara dumanının çevre ve sağlık üzerindeki etkilerine yönelik inanışlarının yüksek olduğu bulunmuştur. Sigara içen sağlık çalışanlarının sigara içmeyen sağlık çalışanlarından, pasif içiciliğe maruz kalan sağlık çalışanlarının maruz kalmayan sağlık çalışanlarından Üçüncü El Sigara Dumanı Hakkındaki İnançlar Ölçeği toplam puan ortalamalarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.05). İkinci el sigara dumanı kavramını duymanın Üçüncü El Sigara Dumanı Hakkındaki İnançlar Ölçeği sağlık boyutu alt ölçek toplam puan ortalamasını 37 kat artırdığı bulunmuştur.
Araştırma sonucunda, sağlık çalışanlarının büyük çoğunluğunun üçüncü el sigara dumanı kavramını daha önce duymadıkları ortaya çıkmıştır. Sağlık çalışanlarının üçüncü el sigara dumanının çevre ve sağlık üzerindeki etkilerine yönelik inançları yüksek olmakla birlikte büyük çoğunluğunun yanlarında ve bulundukları ortamlarda sigara içilmesine izin verdikleri ve sigara dumanına maruz kaldıkları saptanmıştır. Tütün kontrolünde sigara bağımlılığının ve pasif etkilenimin önlenmesine yönelik önemli rol ve sorumlulukları olan sağlık çalışanlarının pasif içicilik ve üçüncü el sigara dumanı ile ilgili farkındalıklarının artırılması ve bunu sağlamaya yönelik etkin politika ve stratejilerin geliştirilmesi gerekmektedir. Birey, aile ve toplumun sağlığını koruma ve geliştirmede kilit noktada yer alan sağlık çalışanlarının pasif içicilik ve üçüncü el sigara dumanı hakkında bilgi ve farkındalıklarının artmasının hem kendi sağlıklarını hem de sağlık hizmeti verdikleri bireylerin sağlıklarını korumaları ve toplumu sigara dumanı maruziyeti hakkında bilinçlendirmeleri açısından önemli olduğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sigara; Üçüncü el sigara dumanı; Maruziyet; Sağlık çalışanları