Türkiye'de çocuk istismarı: Sosyoloji alanında lisansüstü tezler üzerine içerik analizi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: BERNA KETREZ

Danışman: Ziynet Bahadır

Özet:

Tarihsel süreç içerisinde çocukluk kavramı, 19. yüzyılda yaşanan mevcut yapıdaki değişmeler, eğitimin kamusallaştırılması, çalışma koşullarının iyileştirilmesi gibi gelişmelerle ortaya çıkmıştır. Küçük yetişkinler olarak görülen çocukların yaşadığı şiddet ve istismarın araştırma konusu haline gelmesi ise 1960'lı yıllara dayanmaktadır. Çocuklar gelişimlerini tam olarak tamamlayamadıkları için yönlendirilmeye, etkilenmeye ve istismara oldukça açıktır. Çocuk istismarı tüm dünyanın ve Türkiye'nin gündeminde önemli bir yere sahiptir. Çocuklar toplumun geleceğini oluştururlar. Bu nedenle çocukların güvenli bir ortamda yaşaması, gelişmesi, eğitim alabilmesi, sosyalleşmesi, toplumsal yaşamın bir parçası olması, yaşadığı çevrede başına gelebilecek her türlü istismara karşı korunması toplumsal bir sorumluluktur. Türkiye'de son yıllarda çocuk istismarı vakalarının hızla artması, toplumun sosyo-kültürel yapısında bozulmalara neden olmaktadır. Bu durum özellikle çocuklar açısından korku ve endişe vericidir. Bu çalışmada, sosyoloji alanında çocuk istismarı konusunda yapılan tezlerin içerik analizi yöntemi ile istismar türlerine göre çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Tarama sonucunda konu ile ilgili toplam 637 tez olduğu saptanmıştır. Bu tezlerden erişime kapalı (33 tane) ve sosyoloji alanında yazılmamış (566 tane) tezler kapsam dışında bırakılmıştır. İlgili kriterlere uygunluğu belirlenen 38 çalışmadan 20 tanesi örneklem grubu olarak çocukları almadığı ve araştırmacı tarafından belirlenen araştırma sorularını karşılamadığı için çalışmaya dahil edilmemiştir. Bu çalışmaya araştırma sorularına uygun olarak 18 tez dahil edilmiştir. Akademik çalışmalara konu olan küçük yaşlarda çeşitli istismar ve ihmal davranışlarına maruz kalan çocukların yaşadığı sorunların ele alındığı lisansüstü tezlerin, bulguları ve sonuçları kategorize edilerek genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışmaya dahil edilen tezlerin en çok 2019 yılında, sosyal bilimler enstitüsünde, tez danışmanı olarak da profesör doktorların çoğunlukta olduğu, nitel yöntemin tercih edildiği veri toplama aracı olarak görüşme tekniğinin kullanıldığı ve Türkçe dilinde yazıldığı görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Çocuk İstismarı, İçerik Analizi, Sosyoloji.