Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MELİH GAZİ GENÇ
Danışman: Ufuk Erol
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Dirofilaria
immitis sivrisinek kaynaklı zoonoz filarial nematodlardan birisidir. Etken
başta köpekler olmak üzere çok sayıda evcil ve yabani hayvan ile insanlarda
enfeksiyonlara neden olmaktadır. Dünyada faklı konaklarda D. immitis’in yaygınlığının ve dağılımının araştırılması amacıyla
çok sayıda çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar, etkenin başta tropikal ve
subtropikal bölgeler olmak üzere birçok ülkede ve farklı konaklarda sirküle
olduğunu ortaya koymuştur. Bu tez çalışmasında, D. immitis’in teşhisinde kullanılmak üzere moleküler temelli bir yöntem
olan Loop-Mediated Isothermal Amplification yöntemi (LAMP) geliştirilmesi, yöntemin
duyarlılığının Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) ile karşılaştırılması, etkenin
varlığı ve yaygınlığının Türkiye’nin nüfus bakımından en kalabalık üç ili olan
İstanbul, Ankara ve İzmir illerinde köpek ve kedilerde her iki yöntem ile
araştırılması, 18S rRNA geni DNA
sekans analizi ile D. immitis’in
moleküler karakterizasyonu ve filogenetik analizinin yapılması amaçlanmıştır.
Yüksek lisans tez çalışmasının ilk başmağında; köpek ve kedilerde D. immitis’in
teşhisinde kullanılmak üzere cytochrome
oxidase subunit I (COI) gen
bölgesine spesifik LAMP yöntemi geliştirilerek optimize edilmiştir.
Optimizasyon sonucunda LAMP
yöntemiyle örnek içerisindeki 0,0048 ng/μL miktarındaki D. immitis DNA’sını tespit edebildiği, bu miktarın PCR için 0,48
ng/μL olduğu belirlenmiştir. Türkiye’nin üç büyük ilinde köpek ve kedilerde D. immitis’in yaygınlığının
araştırılması için; İstanbul, Ankara ve İzmir illerindeki veteriner
klinikleri ile hayvan hastanelerine başvuran evcil köpek ve kedilerden, her bir
ilden 100 köpek ve 100 kedi olmak üzere toplam 600 kan örneği toplanmış ve
bunlardan DNA’lar elde edilmiştir. Bu DNA’lar D. immitis yönünden etkenin hem LAMP ile hem de konvansiyonel PCR yöntemi
ile incelenmiştir. LAMP sonucunda köpek örneklerinin %3’ünün (9/300) D.
immitis yönünden pozitif olduğu belirlenmiştir. Pozitif örneklerin illere
göre dağılımı incelendiğinde Ankara örneklerinin %2’si (2/100), İstanbul
örneklerinin %5’i (5/100) ve İzmir örneklerinin ise %2’si (2/100) D. immitis yönünden pozitif bulunmuştur.
Kedi örneklerinin %0,33’ünde (1/300) etken tespit edilmiştir. PCR yöntemi ile
köpek örneklerinin %2’sinde (6/300) D.
immitis DNA’sı tespit edilmişken, kedi örneklerinde ise etken tespit
edilememiştir. Bu
sonuçlar D. immitis’in teşhisinde
LAMP yönteminin PCR’dan daha duyarlı olduğunu göstermiştir. PCR ile pozitif
olduğu belirlenen örneklerin tamamının 18S rRNA gen bölgesi kısmı DNA dizilimleri yaptırılmış ve konsensus
dizilimler belirlenerek PQ496477-PQ496482 erişim numaraları ile GenBank’a
yüklenmiştir. Dirofilaria immitis
nükleotid dizileri kendi
aralarında %100 nükleotide benzerliğine sahipken, dünyanın farklı bölgelerinde
farklı konaklarda tespit edilen D.
immitis izolatlarıyla %97,12-100 nükleotid benzerliği tespit edilmiştir.
Sonuç olarak bu tez çalışması ile D.
immitis’in teşhisinde geleneksel PCR’dan daha duyarlı bir LAMP yöntemi
geliştirilerek optimize edilmiştir. Buna ek olarak çalışma D. immitis’in, İstanbul, Ankara ve İzmir illerinde köpeklerde
sirküle olduğu gösterilmiştir. Parazitin hayvan ve insanlarda enfeksiyonlara
neden olduğu göz önüne alındığında bu illerdeki veteriner hekimler ile tıp
hekimlerinin, hayvan ve insan sağlığını bu patojenden korumak için gerekli
önlemleri almaları gerektiği düşünülmektedir.