Mağdur
PsikoDuygusal Manipülasyon Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması: Bir Geçerlik
ve Güvenirlik Çalışması
Nimet Hazal EMLİK
Sivas
Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aile Danışmanlığı YL
Öğrencisi
Hakan
SARIÇAM
Sivas
Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık
ABD, hakansricam@gmail.com
Özet
Bu çalışmanın temel amacı
Bhatti vd (2023) tarafından geliştirilen Mağdur PsikoDuygusal Manipülasyon
Ölçeğini Türk kültürüne uyarlayarak ölçeğin psikometrik değerlerini
incelemektir. Çalışmanın yapılabilmesi için Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Girişimsel
Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan 22.03.2023 tarihli 2023/03-49 numaralı
karar ile olur izni alınmıştır. Çalışmaya toplamda 400 yetişkin katılmış olup
153’ü erkek, 247’si kadındır. Veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi formu, 14
maddelik Mağdur PsikoDuygusal Manipülasyon Ölçeği (MPDMÖ), 6 maddelik
Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (PSÖ) ve 21 Maddelik Depresyon Anksiyete Stres
Ölçeği (DASÖ-21) kullanılmıştır. Yapı geçerliğinde ilk aşamada AFA uygulanmış
ve orijinal ölçekle uyumlu 2 boyutlu bir yapı görülmüştür. KMO katsayısı .95 ve
Barlet Küresellik değeri 4090.50. İkinci aşamada DFA uygulanmış ve 1 modifikasyonla
uyum iyiliği değerleri CMIN/Sd=3.97, SRMR= .046, CFI=.94, GFI=.90, IFI=.94,
RFI=.91, TLI=.93 şeklinde hesaplanmıştır. Ayrıca madde faktör yükleri Kendine
güven kaybı boyutunda .67 ila .88 ve Akran anlaşmazlığı boyutunda .69 ila .84 arasındadır.
MPDMÖ ile PSÖ, Stres, Anksiyete, Depresyon arasında sırasıyla (r=-.54, .53,
.44, .50, p<.01) korelasyon değerleri hesaplanmıştır. Cronbach alfa iç
tutarlık güvenirlik katsayısı Kendine güven kaybı için α=.88, Akran
anlaşmazlığı boyutu için α=.93 ve ölçeğin tümü için α=.95 bulunmuştur. Düzeltilmiş
madde toplam korelasyon katsayıları ise .67 ile .80 değişmektedir.
Uyarı:
Bu çalışmanın yasal hakları yazarlara aittir. İzin almaksızın bilgileri
kullanamazsınız.
311 yetişkine ait verilerden yararlanılmıştır. 29 maddelik Çok Boyutlu Öz
Kontrol Ölçeğinden tasarlanan Öz Kontrol Ölçeği-Kısa 8 için KMO örneklem
uygunluk katsayısı .74; Barlet küresellik test sonucu 694.74 çıkmıştır (sd=28,
p<.00). AFA sonucu 2 boyutlu bir yapı oluşmış ve bu yapı toplam varyansın %59.16’sını
açıklamıştır. AFA faktör yükleri .43 ila
.77 arasındadır. DFA sonucu uyum iyiliği değerleri CMIN/sd=5.1, RMSEA=.09, GFI=.90,
IFI=.90, NFI=.88, TLI=.83 bulunmuştur. Cronbach alfa iç tutarlık güvenirlik
katsayıları engelleme alt boyutu için α=.68, başlatma alt boyutu için α=.76 ve
ölçeğin bütünü için α=.72 olarak hesaplanmıştır. Düzeltilmiş madde toplam
korelasyon katsayıları .29 ila .54 arasındadır.
Sivas CÜ Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Sosyal ve Beşeri Bilimler Kurulundan 28. 01.2022 tarihinde, 2022-01- 25 nolu başvuru, 32 nolu karar ile etik kurul izni alınmıştır (Sayı=E-60263016-050.06.04-125667).
KMO örneklem
uygunluk katsayısı .85 ve Bartlett Küresellik test skoru 376.03 olarak
hesaplanmıştır (sd=15, p<.000). AFA sonucu tek faktörlü bir yapı elde
edilmiş olup bu yapı toplam varyansın %57.70’ini açıklamaktadır. AFA faktör
yükleri .50 ila .86 arasında değişmektedir. Ölçeğin Türkçe uyarlama çalışmaları
Sarıçam (2024) tarafından yapılmıştır. DFA sonucu uyum iyiliği değerleri
CMIN=22.76, sd=9, CMIN/sd=2.53, RMSEA=.07, SRMR=.04, CFI=96,IFI=96, NFI=.93,
TLI=.93 mükemmel uyum vermiştir. Faktör yük değerleri ise .36 ila .76 arasındadır.
Psikolojik kırılganlık ile düşük benlik saygısı arasında pozitif ilişki vardır
(r= .72i p<.01) İç tutarlık güvenirlik katsayısı Cronbach’s α=.81
olarak bulunmuştur. Ölçeğin düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayıları .49
ila .72 arasındadır. Bu çalışmada ise Cronbach’s alfa değeri α=.72
hesaplanmıştır.
Weis ve Toolis (2010) tarafından ebeveynlik davranışlarını
değerlendirmek için yeniden revize edilen Ebeveynlik Davranış Envanteri-Revize
30 madde ve 3 alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin puanlaması 6’lı derecelendirme
ile yapılmakta olup alt boyutlara göre puan alınabilmektedir. Ölçeğin Türkçe’ye
adaptasyonu Sarıçam (2018, 2022) tarafından yapılmıştır. KMO örneklem uygunluk
katsayısı .80 ve Bartlett Küresellik Test sonucu 7371.29 (sd=435, p<.01)
olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin DFA uyum iyiliği değerleri χ2=1244.94,
sd=402 χ2/sd=3.097, RMSEA=.084, CFI=.89, IFI=.89, NFI=.89, PNFI=.90
olarak bulunmuştur. EDE-R ile Aile Uyum Ölçeği arasında istatistiksel olarak
anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Ölçeğin Cronbach
alfa iç tutarlık güvenirlik katsayısı içtenlik/samimiyet alt boyutu için α=.81,
Kontrol alt boyutu için α=.84, aşırı kızgınlık/düşmanlık alt boyutu için .90
olarak hesaplanmıştır. Bu sonuçlara göre EDE-R’nin Türk kültüründe ebeveynlik
davranışlarını değerlendirmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme
aracı olduğu söylenebilir.